Phải đến ngày 4/11, lệnh trừng phạt của ông Trump đối với ngành năng lượng Iran mới có hiệu lực nhưng thị trường liên tục đặt ra nghi vấn về mức độ thiệt hại mà quốc gia Trung Đông này sẽ phải hứng chịu.
Hiện tại, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hy Lạp và Pháp đã ngừng mua dầu từ Iran. Liệu Ấn Độ có phớt lờ ông Trump để tiếp tục mua hay không và liệu Trung Quốc có chịu nghe theo yêu cầu của Mỹ khi hai quốc gia này vẫn đang trong cuộc chiến thương mại gay gắt nhất lịch sử?
Một câu hỏi khác là liệu Arab Saudi có thể bù đắp được bao nhiêu cho sự thiếu hụt dầu từ Iran? Giả sử Arab Saudi có thể tăng mạnh sản lượng dầu nhưng vấn đề là họ có sẵn sàng làm như vậy hay không?
Arab Saudi từng cảnh báo sẽ đáp trả các biện pháp trừng phạt từ Mỹ sau vụ mất tích của nhà báo Jamal Khashoggi của tờ Washington Post. Quốc gia này có vẻ sẽ không giảm sản lượng hoàn toàn nhưng cũng sẽ không nhanh chóng tăng sản lượng. Nói cách khác, Arab Saudi có thể sẽ tăng sản lượng từ từ trong tương lai.
Trong khi đó, Mỹ cũng khó có thể nhanh chóng bù đắp cho sự thiếu hụt nguồn cung dầu từ Iran. Trong vài tháng gần đây, sản lượng dầu đá phiến của Mỹ có dấu hiệu chậm lại do những trở ngại về hạ tầng. Hoạt động khai thác dầu tại bể dầu Permian Basin nhanh tới nỗi Tây Texas không còn dư đường ống nào để dẫn dầu thô tới các nhà máy lọc dầu. Tình trạng này dự kiến kéo dài tới tận nửa sau của năm 2019 khi hệ thống đường ống mới đi vào hoạt động.
Ảnh minh họa
Số phận nào cho Iran?
Yếu tố bí ẩn nhất vẫn là Iran. Ông Trump giữ quan điểm rất cứng rắn đối với ngành năng lượng của Iran khi nhắm tới việc chặn hoàn toàn hoạt động xuất khẩu dầu của nước này. Tuy nhiên, một số nguồn tin chính phủ cho biết Mỹ đang xem xét miễn giảm trừng phạt đối với các quốc gia mua dầu của Iran.
Việc Mỹ tuyên bố tái trừng phạt Iran đã đẩy giá dầu thô liên tục tăng mạnh vào cuối mùa hè và duy trì trên 80 USD/thùng cho tới hiện tại. Chốt phiên 17/10, giá dầu Brent giao dịch ở 80,05 USD/thùng.
Mâu thuẫn xảy ra khi chính ông Trump lại là người kêu gọi các quốc gia tăng cường sản xuất dầu để ngăn chặn đà tăng của giá dầu và giá xăng trước cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mỹ sắp tới.
Iran, nước sản xuất dầu lớn thứ 5 thế giới, xuất khẩu khoảng 2,5 triệu thùng dầu/ngày trong nửa đầu năm 2018. Tuy nhiên, các khách hàng của Iran bắt đầu giảm số lượng đơn hàng sau khi ông Trump tuyên bố tái trừng phạt quốc gia Trung Đông này vào tháng 5.
Kết quả, xuất khẩu dầu trong tháng 7 của Iran giảm xuống 2,3 triệu thùng/ngày và còn khoảng 1,6 triệu thùng/ngày trong tháng 9, theo ước tính của ngân hàng Societe Generale.
Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sẽ khiến tình hình thêm phức tạp
Xuất khẩu dầu của Iran dự báo giảm khoảng 900.000 thùng/ngày vì lệnh trừng phạt của Mỹ. Tuy nhiên phần lớn giới chuyên gia phân tích đều tin rằng con số sẽ cao hơn nữa.
Ông Michael Wittner, Giám đốc phòng nghiên cứu dầu mỏ tại ngân hàng Societe Generale, đã nâng ước tính thiệt hại của ngành dầu mỏ Iran lên 1,7 triệu thùng và dự báo giá dầu Mỹ lên 77 USD/thùng vào đầu năm 2019.
“Tuy nhiên, tác động có thể lớn hơn hoặc nhỏ hơn”, ông Wittner cho biết. Theo ông, mức độ tác động sẽ phụ thuộc rất lớn vào cách Trung Quốc và Ấn Độ, hai khách hàng lớn nhất của Iran, phản ứng.
Cuối tháng 9, Ấn Độ tuyên bố vẫn tiếp tục mua dầu của Iran bất chấp áp lực trừng phạt từ Mỹ. Hai nguồn giấu tin trong ngành dầu mỏ từng cho biết Ấn Độ sẽ mua 9 triệu thùng dầu thô của quốc gia Trung Đông trong tháng 11/2018.
Trong khi đó, Trung Quốc, nước nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới, lại đang có tranh chấp thương mại rất căng thẳng với Mỹ. Hiện tại, cả hai cường quốc đều không có dấu hiệu chịu nhượng bộ đối thủ.
Arab Saudi mạnh tới đâu?
Ông Trump gần đây liên tục đổ lỗi cho Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) về tình trạng giá dầu thô lên cao, đồng thời kêu gọi tổ chức này tăng sản lượng.
Tuy nhiên, OPEC không mấy mặn mà với đề nghị này. Bởi, công suất dư thừa của tổ chức chỉ có 1,4 triệu thùng, mức thấp nhất kể từ tháng 12/2016, theo Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ.
Đáng nói là phần lớn công suất dư thừa này lại đến từ Arab Saudi mà sản lượng dầu của vương quốc này lại đang ở sát mức kỷ lục, đạt 10,5 triệu thùng/ngày, theo OPEC.
Arab Saudi từng tuyên bố có thể tăng sản lượng lên khoảng 12 triệu thùng/ngày nhưng để làm được, vương quốc này chắc chắn sẽ cần nhiều thời gian.
“Thật khó tin rằng Arab Saudi có thể tăng mạnh và tăng liên tục sản lượng trong 30 ngày tới”, ông Michael Trần, Giám đốc chiến lược năng lượng toàn cầu tại RBC Capital.
- Nhận diện cơ hội và rủi ro của thị trường chứng khoán Việt Nam 2024 (18/10/2018)
- Chứng khoán Vietcap: Khoản lỗ của EVN là rủi ro với các doanh nghiệp xây lắp điện (18/10/2018)
- Chủ tịch Phan Văn Mãi: TP.HCM là nơi có nhiều cơ hội, dư địa để khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo (18/10/2018)
- Vụ Tập đoàn Phúc Sơn: Bắt tạm giam nguyên Bí thư Quảng Ngãi Lê Viết Chữ và Phó Bí thư Tỉnh Vĩnh Phúc (18/10/2018)
- Chợ Bến Thành, Tân Định... có lợi thế phát triển nhờ metro (18/10/2018)
- Quý 1, TP.HCM dẫn đầu cả nước về số dự án có vốn đầu tư nước ngoài (18/10/2018)
- Chủ tịch Tân Hoàng Minh Đỗ Anh Dũng nhận án 8 năm tù (18/10/2018)
- Tổng vốn FDI vào Việt Nam 3 tháng đầu năm 2024 đạt 6.17 tỷ USD, tăng hơn 13% so với cùng kỳ (18/10/2018)
- Đề nghị truy tố 254 bị can trong ‘đại án đăng kiểm’ (18/10/2018)