Những sản phẩm sơ khai

Nếu như trước năm 2016, chuyện phát triển thị trường vốn xanh tại Việt Nam chỉ tồn tại… trên giấy, thì đến nay đã có những sản phẩm đầu tiên được đưa ra thị trường, qua đó đáp ứng nhu cầu đầu tư đa dạng của các nhà đầu tư, nhất là các quỹ đầu tư ngoại.

“Trong khuôn khổ chương trình hợp tác với Tổ chức hợp tác phát triển Đức (GIZ), Bộ Tài chính đã phối hợp với GIZ triển khai chương trình thí điểm phát hành trái phiếu xanh tại Việt Nam.

Theo đó, lãnh đạo Bộ Tài chính đã đồng ý thực hiện thí điểm phát hành trái phiếu xanh năm 2016 áp dụng cho trái phiếu chính quyền địa phương của TP.HCM và Bà Rịa Vũng Tàu”, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính, Bộ Tài chính cho biết tại Hội nghị phát triển thị trường vốn xanh tại Việt Nam, do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phối hợp với Chương trình cải cách kinh tế vĩ mô/tăng trưởng xanh của GIZ tổ chức cuối tuần qua.

Kết quả là Công ty Đầu tư Tài chính nhà nước TP.HCM đã phát hành được 523,5 tỷ đồng trên tổng khối lượng 3.000 tỷ đồng trái phiếu chính quyền địa phương phát hành tháng 10/2016. Số vốn này được TP.HCM được sử dụng cho 11 dự án xanh thuộc các lĩnh vực quản lý nguồn nước bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu…

Bà Rịa Vũng Tàu đã phát hành được 80 tỷ đồng trên tổng khối lượng 500 tỷ đồng trái phiếu chính quyền địa phương phát hành tháng 9/2016. Nguồn vốn trái phiếu chính quyền địa phương xanh dự kiến được Bà Rịa Vũng Tàu sử dụng cho 1 dự án về quản lý nguồn nước và đang hoàn thiện thủ tục giải ngân.

Theo đại diện Bộ Tài chính, sau khi thành công trong phát hành trái phiếu chính quyền địa phương xanh, tới đây sẽ phát hành trái phiếu Chính phủ xanh.

“Với kết quả tích cực trên, tới đây trái phiếu xanh tại Việt Nam sẽ phát triển mạnh”, TS. Michael Krakowski, Giám đốc Chương trình cải cách kinh tế vĩ mô/tăng trưởng xanh của GIZ nói và phân tích, nguyên nhân bởi lộ trình phát triển thị trường trái phiếu giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt mới đây đã đưa ra yêu cầu hình thành các cơ chế phát triển trái phiếu xanh. Bộ Tài chính đang có kế hoạch sửa đổi khung pháp lý với dự kiến lồng ghép các cơ chế về phát triển trái phiếu xanh và UBCK đang tạo thuận lợi cho phát hành trái phiếu doanh nghiệp xanh.

Một sản phẩm chứng khoán xanh nữa cũng đã định hình trong tháng 7/2017, sau khi Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) phối hợp với GIZ và UBCK tiến hành nghiên cứu và triển khai là Chỉ số phát triển bền vững (VNSI).

Bà Nguyễn Thị Việt Hà, Ủy viên chuyên trách HĐQT của HOSE cho biết, VNSI được xây dựng theo chuẩn mực của một chỉ số đầu tư, để làm cơ sở cho triển khai sản phẩm ETF và các sản phẩm khác.

Sắp tới, VNSI sẽ được hoàn thiện theo hướng nâng cao tiêu chí đánh giá về phát triển bền vững để tiệm cận chuẩn mực quốc tế. Mong muốn của HOSE là sẽ làm việc với các quỹ đầu tư để họ quan tâm sử dụng chỉ số này cho phát triển các sản phẩm đầu tư, mà trước mắt có thể là sản phẩm tương lai trên thị trường chứng khoán phái sinh. Đây sẽ là bước khởi đầu thuận lợi cho phát triển các sản phẩm chứng khoán xanh khác…

Định hình khung chính sách bài bản

Tuy các sản phẩm chứng khoán xanh đã định hình, nhưng việc thúc đẩy thị trường vốn xanh phát triển đang gặp khó. Nguyên nhân, theo đại diện Bộ Tài chính, là đến nay chưa định hình khung pháp lý bài bản, chuyên biệt cho thị trường này, mà đang vận dụng các quy định của pháp lý hiện hành. Do tính chất còn mới của các sản phẩm chứng khoán xanh, nên mức độ quan tâm của tổ chức phát hành, cũng như công chúng đầu tư còn hạn chế.

Để khắc phục hạn chế trên, ông Dương cho biết, trong quá trình sửa đổi 3 văn bản quan trọng là Luật Chứng khoán; Nghị định 01/2011 về phát hành trái phiếu chính phủ, trái phiếu chính phủ bảo lãnh và trái phiếu chính quyền địa phương; Nghị định 90/2011 về phát hành trái phiếu doanh nghiệp, Bộ Tài chính, UBCK đang tính toán bổ sung các quy định nhằm định hình khung pháp lý rõ ràng cho thúc đẩy phát triển thị trường vốn xanh.

Bộ Tài chính còn có ý tưởng xây dựng Nghị định về các chính sách hỗ trợ triển khai phát hành trái phiếu xanh quy định về kiểm soát công bố thông tin, sử dụng vốn, giám sát dự án, chuẩn hóa cơ chế theo dõi, đánh giá, giám sát thị trường, khuyến khích tham gia của các quỹ đầu tư xanh.

“Riêng đối với trái phiếu doanh nghiệp xanh, cơ quan quản lý sẽ bổ sung quy định về mục đích phát hành trái phiếu để huy động vốn cho các dự án/chương trình xanh; hướng dẫn cơ chế báo cáo, công khai thông tin về phát hành, quản lý sử dụng vốn trái phiếu cho các dự án xanh.

Đối với trái phiếu Chính phủ và trái phiếu chính quyền địa phương, cơ quan quản lý sẽ định hình cơ chế xây dựng bộ tiêu chí về công bố thông tin các dự án xanh, ban hành danh mục dự án xanh ưu tiên sử dụng vốn trái phiếu xanh”, ông Dương cho hay.