Dù nhiều ý kiến cho rằng khó đạt mục tiêu tăng tưởng GDP đề ra cho năm nay là 6,7%, nhưng kết thúc tháng 8/2017, Chính phủ vẫn thể hiện quyết tâm thực hiện mốc tăng trưởng này. Ông nhìn nhận gì về diễn biến này?

Để chinh phục thành công mục tiêu tăng trưởng GDP đề ra cho năm nay là đầy thách thức, do 6 tháng đầu năm nay, GDP chỉ ghi nhận tốc độ tăng trưởng 5,73%. Do đó, muốn GDP đạt tốc độ tăng trưởng 6,7% cho cả năm, thì 6 tháng cuối năm GDP phải tăng khoảng 7,7%. Đây là một tỷ lệ cao và khó đạt được. Bởi vậy, một số định chế tài quốc tế đã điều chỉnh dự báo của họ về tăng trưởng kinh tế của Việt Nam xuống còn 6,3% (dự báo cũ 6,5%).

Ông có thể phân tích sâu nguyên nhân năm nay khó hoàn thành mục tiêu GDP như kế hoạch đề ra?

Có một so sánh đáng chú ý. Đó là năm 2014, GDP tính theo bình quân đầu người của Việt Nam đạt 2.000 USD/người. GDP tính theo bình quân đầu người ở Hàn Quốc chạm mốc này vào năm 1982, ở Malaysia vào năm 1988, Thái Lan vào năm 1993, Trung Quốc vào năm 2006. Có một điểm chung là trước khi chạm mốc GDP tính theo bình quân đầu người 2.000 USD/người, nhiều quốc gia ghi nhận tốc độ tăng trưởng GDP cao.

Cụ thể, 15 năm trước khi chạm mốc này (ngoại trừ Malaysia), tốc độ tăng trưởng GDP bình quân của Trung Quốc là 10,4%, Hàn Quốc: 7,78%, Thái Lan: 8,2%, trong khi Việt Nam chỉ là 6,38%.

Sau khi chạm mốc GDP tính theo bình quân 2.000 USD/người, Trung Quốc, Hàn Quốc tiếp tục duy trì tốc độ GDP tăng trưởng cao những năm sau đó, trong khi Malaysia suy giảm về 5%, Thái Lan giảm còn 4%.

TS. Lê Xuân Nghĩa 

Vậy có cách nào để cải thiện tốc độ tăng trưởng của GDP không chỉ trong năm nay mà cả trong giai đoạn tới ở mức khả quan, thưa ông?

Theo một số cơ quan phân tích, GDP tiềm năng của Việt Nam đang thấp khi hiện ở mức 5,8-6%. Do đó, để cải thiện tốc độ tăng trưởng GDP, cần có giải pháp nâng cao khả năng tăng trưởng của GDP tiềm năng.

Đáng lưu ý là hiện tốc độ tăng trưởng GDP thực của Việt Nam đang cao hơn đáng kể so với GDP tiềm năng. Điều đó nói lên một thực tế là GDP tăng trưởng nhờ các chính sách kích thích tài khóa tiền tệ, các gói tín dụng, các dự án đầu tư công, nên nền kinh tế luôn đối mặt với nguy cơ lạm phát và nợ công tăng cao. Chưa kể các gói này hiệu quả thấp, thậm chí lãng phí lớn.

Theo ông, cách nào để gia tăng GDP tiềm năng?

Cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Đầu tiên là quyết liệt khắc phục cho được tình trạng hiệu quả đầu tư công thấp; cần rà soát, chấn chỉnh tình trạng đầu tư dàn trải, thất thoát. Cứ để hàng chục nghìn tỷ đồng ở nhiều dự án “đắp chiếu” thì sẽ làm hao mòn đáng kể nguồn lực tăng trưởng của nền kinh tế.

Thứ hai, cần rốt ráo trong khắc phục tình trạng hoạt động kém hiệu quả của khu vực doanh nghiệp nhà nước, trong khi họ đang nắm trong tay lượng tài sản rất lớn. Phải cải cách mạnh mẽ khối doanh nghiệp này, để tạo ra sự phân bổ lại các nguồn lực trong nền kinh tế theo hướng chảy vào những khu vực mang lại hiệu quả cao, qua đó có đóng góp tốt hơn cho tăng trưởng GDP.

Thứ ba, lạm phát năm nay thấp, lạm phát cơ bản hiện xuống dưới 2%, nên từ nay đến cuối năm có cơ sở để giảm thêm lãi suất và duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng ổn định ở mức 20-21%. Điều này sẽ giúp giảm chi phí cho doanh nghiệp, góp phần cho tăng trưởng GDP ngắn hạn và trung hạn.

Thứ tư, cần quyết liệt thúc đẩy cải cách hành chính, giảm chi tiêu thường xuyên, tinh giản bộ máy quản lý nhà nước; cải cách môi trường kinh doanh. Những việc này thời gian qua tuy đã có nhiều nỗ lực từ phía Chính phủ, nhưng mức độ chuyển biến ở nhiều ngành, địa phương chưa rõ nét. Triển khai hiệu quả việc này sẽ giúp thúc đẩy các hoạt động sản xuất, kinh doanh, qua đó ngày càng có đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế.

Cuối cùng và quyết định nhất vẫn là đổi mới mạnh mẽ công nghệ sản xuất và thiết lập hệ thống phân phối hiệu quả, nhằm tăng năng suất lao động và cải thiện vị trí trong chuỗi giá trị (đường cong nụ cười - Smile Curve).

Trong bối cảnh diễn biến kinh tế như vậy, dự cảm của ông về TTCK cuối năm là như thế nào?

Ngay cả khi GDP năm nay không đạt mục tiêu đề ra là 6,7%, nhiều khả năng TTCK sẽ vận động tích cực hơn vào thời điểm cuối năm (nhất là sau khi các doanh nghiệp công bố kết quả kinh doanh quý III/2017) nhờ hiệu quả kinh doanh của khối doanh nghiệp lớn có những bước khởi sắc. Tôi cũng tin rằng, đà tăng trưởng của nền kinh tế càng về những tháng cuối năm càng tích cực và vững hơn so với thời điểm đầu năm nay.

Như đã phân tích ở trên, nếu mặt bằng lãi suất giảm thêm, sẽ giúp doanh nghiệp tiết giảm chi phí, qua đó nâng cao hiệu quả sản xuất - kinh doanh. Từ đó, vừa cải thiện khả năng đóng thuế cho ngân sách nhà nước, vừa góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, tạo thêm nguồn lực cho đầu tư và tăng trưởng mới.

Trong kịch bản khả quan này, TTCK sẽ nhận được sự hỗ trợ từ phía doanh nghiệp, đồng thời niềm tin của nhà đầu tư cũng tốt hơn khi kinh tế vĩ mô vận động theo mục tiêu tăng trưởng cao.

Không chỉ là điểm số, TTCK cuối năm sẽ ghi nhận những bước tiến về hàng hóa và dự đa dạng của các dòng tiền trong và ngoài nước tham gia thị trường. Năm 2017 là năm khối ngoại đã và sẽ đẩy mạnh rót vốn, khi tính đến tháng 8, lượng mua ròng đạt trên 3,5 tỷ USD, tăng 2,5 lần so với cùng kỳ năm 2016. Một số lĩnh vực rất được các nhà đầu tư quốc tế quan tâm như ngân hàng, viễn thông, công nghiệp chế biến, du lịch và thị trường tài sản.