Vào rạng sáng ngày thứ Năm (21/06), MSCI đã công bố kết quả phân loại thị trường định kỳ dành cho 84 thị trường chứng khoán trên thế giới. Theo kết quả vừa công bố, TTCK Việt Nam thậm chí còn chưa lọt vào danh sách xem xét để được nâng hạng từ thị trường cận biên (frontier market) sang thị trường mới nổi (emerging market).

Thông tin về việc TTCK Việt Nam chưa được MSCI đưa vào danh sách xem xét nâng hạng lần này tiếp tục khiến nhà đầu tư ít nhiều thất vọng. Nếu được nâng hạng, TTCK có thể hút thêm vốn từ các quỹ đầu tư thụ động vào thị trường mới nổi.

Cũng cần lưu ý, kết quả này không nằm ngoài dự báo của chuyên gia chứng khoán. Trước đó, CTCK Bảo Việt (BVSC) đã đưa nhận định: "Vào tháng 6/2018, khi MSCI ra báo cáo cập nhật, nếu không có gì bất ngờ thì Việt Nam sẽ chưa được nhắc đến như một ứng viên tiềm năng cho việc nâng hạng. Điều này có thể không gây ra ảnh hưởng quá tiêu cực đến diễn biến thị trường nhưng có thể tạo ra một khoảng 'nghỉ', một điểm tạm dừng trong chiến lược giải ngân của các quỹ đầu tư để chờ đợi thêm những diễn biến mới".

Dường như hành trình được nâng hạng lên thị trường mới nổi của Việt Nam vẫn còn xa. Năm ngoái (2017), trong một hội nghị đầu tư tại Tp.HCM vào tháng 10, ông Valentin Laiseca – Phụ trách thị trường Đông Nam Á của MSCI – đã cho rằng, với trường hợp tốt nhất thì Việt Nam có thể được vào danh sách xem xét vào tháng 6/2019 và năm 2020 được nâng hạng lên thị trường mới nổi.

MSCI đánh giá như thế nào về thị trường Việt Nam?

Phần lớn các khoản mục đều được MSCI giữ nguyên so với đợt review của năm trước. Chỉ riêng khoản mục “Đăng ký đầu tư và mở tài khoản”, MSCI có đưa ra đánh giá tích cực và nâng bậc định tính từ “cần phải cải thiện” lên “không có vấn đề lớn, có thể cải thiện”. Cụ thể như sau:

Giới hạn sở hữu nước ngoài: Các công ty sở hữu ở một số ngành có điều kiện và lĩnh vực nhạy cảm bị giới hạn về sở hữu nước ngoài.

Room ngoại còn lại cho nhà đầu tư nước ngoài: Thị trường cổ phiếu chịu ảnh hưởng lớn từ vấn đề room ngoại.

Quyền bình đẳng của nhà đầu tư nước ngoài: Ngày càng nhiều thông tin trên các sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD) được công bố bằng tiếng Anh. Tuy nhiên, một số thông tin về doanh nghiệp không phải luôn có sẵn bằng tiếng Anh. Bên cạnh đó, quyền lợi của nhà đầu tư nước ngoài bị hạn chế do quy định giới hạn sở hữu nước ngoài nghiêm ngặt, vốn được áp dụng đối với tỷ trọng sở hữu nước ngoài nói chung và sở hữu của từng nhà đầu tư nói riêng.

Mức độ tự do trên thị trường ngoại hối: Hiện chưa có thị trường giao dịch tiền tệ ở nước ngoài và thị trường giao dịch trong nước còn hạn chế (giao dịch ngoại tệ phải liên quan tới giao dịch chứng khoán).

Các quy định về thị trường: Không phải tất cả các quy định về thị trường đều có sẵn bằng tiếng Anh.

Luồng thông tin: Các thông tin về thị trường chứng khoán thường không có bản tiếng Anh hoặc thỉnh thoảng không đủ chi tiết.

Thanh toán và bù trừ: Không có tổ chức bù trừ chính thức và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD) đóng vai trò là cơ quan bù trừ chứng khoán. Ngoài ra, không có công cụ vay thấu chi và các giao dịch cần ứng tiền trước.

Khả năng chuyển nhượng: Giao dịch ngoài sàn và chuyển nhượng hiện vật cần được Ủy ban Chứng khoán (UBCK) chấp thuận trước.

Đăng ký đầu tư và mở tài khoản: Việc sử dụng dịch vụ đăng ký trực tuyến đã được đơn giản hóa và rút ngắn thời gian cấp mã số giao dịch. Việc đăng ký là bắt buộc và thiết lập tài khoản cần có sự chấp thuận từ phía VSD. Đáng chú ý, lần này MSCI có nâng bậc định tính của khoản mục “Đăng ký đầu tư và mở tài khoản” từ cần phải cải thiện” (“-/?”) lên “+” không có vấn đề lớn, có thể cải thiện (“+”).

Điểm nhấn khác tại đợt review này

Theo kết quả phân loại thị trường định kỳ của 84 thị trường chứng khoán trên thế giới, bắt đầu từ tháng 6/2019, MSCI sẽ thêm MSCI Saudi Arabia Index (Ả-rập Xê-út) vào rổ chỉ số MSCI Emerging Markets Index, MSCI ACWI Index và các chỉ số toàn cầu và khu vực khác.

Sở dĩ, MSCI đưa ra quyết định này là nhờ thị trường Ả-rập Xê-út có nhiều sự cải thiện về pháp lý và hoạt động – điều này cũng góp phần gia tăng độ mở cửa đối với nhà đầu tư quốc tế. MSCI sẽ thêm MSCI Saudi Arabia Index vào MSCI Emerging Markets Index với tỷ trọng dự kiến là 2.6% và với 32 cổ phiếu theo quy trình hai bước. Bước thêm đầu tiên sẽ diễn ra cùng lúc với đợt cơ cấu danh mục bán niên diễn ra vào tháng 5/2019. Bước thêm thứ hai sẽ diễn ra vào đợt cơ cấu danh mục tháng 8/2019.

Ngoài ra, tổ chức này còn phân hạng lại cho chỉ số MSCI Argentina Index lên bậc thị trường mới nổi. Quyết định này có được sự chấp thuận rộng rãi từ các thành phần tham gia vào buổi tham vấn. Đặc biệt, nhà đầu tư tổ chức quốc tế thể hiện niềm tin vào khả năng duy trì các điều kiện tiếp cận thị trường cổ phiếu hiện tại – vốn là một yếu tố then chốt trong khuôn khổ phân hạng của MSCI. Tuy nhiên, khi các sự kiện gần đây tác động không nhỏ tới tình hình ngoại hối của quốc gia này, MSCI cũng nói rõ rằng họ sẽ xem xét lại quyết định tái phân bậc Argentina, liệu các cơ quan quản lý nước này có đưa ra bất kỳ biện pháp giới hạn khả năng tiếp cận thị trường, như kiểm soát vốn hay kiểm soát ngoại hối, hay không.

Theo dự kiến, MSCI Argentina Index sẽ được thêm vào MSCI Emerging Markets Index vào đợt cơ cấu danh mục bán niên tháng 5/2019.

Tại đợt review này, chỉ số MSCI Kuwait Index được MSCI thêm vào danh sách xem xét nâng hạng lên thị trường mới nổi. Được biết, Argentina và Kuwait hiện đang nằm trong rổ MSCI Frontier Markets Index.

Việc Argentina được điều chỉnh từ thị trường cận biên (frontier market) sang thị trường mới nổi (emerging market) và Kuwait được xem xét nâng hạng ắt sẽ tác động tới tỷ trọng của chỉ số MSCI Frontier Markets Index, và có khả năng làm thay đổi tỷ trọng của các cổ phiếu Việt Nam trong chỉ số này.

MSCI cũng đưa ra một bảng tính toán mô phỏng về chỉ số MSCI Frontier 100 Index cho trường hợp Argentina và Kuwait được nâng hạng. Đáng chú ý nhất trong bảng này là tỷ trọng của Việt Nam tăng rất nhiều từ 17.72% (hiện tại) lên 28.37% (mô phỏng) và số lượng cổ phiếu Việt cũng tăng từ 17 lên 30.

Bảng tính toán mô phỏng MSCI Frontier 100 Index của MSCI Nguồn: MSCI

Trong top 10 cổ phiếu trong bảng mô phỏng MSCI Frontier 100 Index cho trường hợp Argentina và Kuwait được điều chỉnh thứ bậc, có sự góp mặt của VNM (6.21%), VIC (5.07%) và MSN (2.68%).

Top 10 cổ phiếu thành phần trong chỉ số MSCI Frontier 100 Index Nguồn: MSCI