Phó giáo sư Christopher M. Barnes (trường kinh doanh Foster, đại học Washington, Mỹ) viết trên tạp chí Harvard Business Review rằng, khi các nhà lãnh đạo làm việc quá độ, họ thường mất kiên nhẫn với nhân viên, có xu hướng ngược đãi và đánh mất khả năng truyền cảm hứng.
Bạn ngủ được bao lâu mỗi đêm? Phần lớn chúng ta đều biết rằng thời gian ngủ trung bình là 8 tiếng, trong khi thời gian còn lại dành cho công việc, gia đình, các mối quan hệ xã hội ngốn tới hơn 16 tiếng trong ngày. Đây dường như là một phép toán khó để cân bằng. Bạn có thể nhận thấy mình chỉ ngủ ngon trong 4 - 5 tiếng mỗi đêm. Hay bạn từng trải qua những chuyến bay mất ngủ do lệch múi giờ và có khi là thức trắng?
Nếu điều này nghe có vẻ quen thuộc, thì bạn không hề đơn độc. Theo dữ liệu mới nhất từ Trung tâm khảo sát sức khỏe quốc gia, tỷ lệ người dân Mỹ chỉ ngủ không quá 6 tiếng mỗi đêm (thời gian nghỉ ngơi tối thiểu đối với hầu hết mọi người) tăng từ 22% năm 1985 lên 29% vào năm 2012. Một nghiên cứu khác được thực hiện vào năm 2017 của Trung tâm Lãnh đạo Sáng tạo cho thấy vấn đề còn trầm trọng hơn khi 42% các nhà lãnh đạo chỉ ngủ được 6 tiếng thậm chí ít hơn mỗi đêm.
Bạn hẳn biết được lợi ích của việc nghỉ ngơi và cái giá phải trả khi không được nghỉ ngơi đúng nghĩa. Giấc ngủ cho phép chúng ta củng cố và lưu giữ các kỷ niệm, cảm xúc, bổ sung glucose (giúp hoạt động não bộ) và loại bỏ beta-amyloid (chất thải kích hoạt bệnh alzheimer và làm giảm nhận thức). Ngược lại, ngủ không đủ giấc hay mệt mỏi sẽ dẫn tới sự thiếu tự chủ, thiếu sáng tạo và khả năng đánh giá kém. Nghiên cứu của Barnes chỉ ra rằng, thiếu ngủ ảnh hưởng tới hiệu suất, tức là khi người quản lý mất ngủ thì kinh nghiệm và hiệu suất công việc của nhân viên cũng bị giảm theo. Vậy, chúng ta làm thế nào để thay đổi thực trạng này? Đầu tiên, các nhà lãnh đạo thiếu ngủ cần làm thế nào để giảm bớt mệt mỏi không chỉ cho chính mình mà còn cho nhân viên. Tiếp theo, hãy tuân theo một số lời khuyên đơn giản mà thực tế để đảm bảo rằng bạn được nghỉ ngơi tốt hơn và mang lại những điều tốt nhất cho những người xung quanh.
Nguy cơ
Trong một nghiên cứu gần đây có sự tham gia của phó giáo sư Barnes với giấc ngủ của 40 người cấp quản lý và 120 thuộc cấp về chất lượng mối quan hệ giữa sếp và nhân viên trong 3 tháng đầu tiên làm việc cùng nhau. Các tác giả phát hiện ra rằng những lãnh đạo bị thiếu ngủ sẽ thiếu kiên nhẫn, cáu kỉnh và hay phản đối. Điều đó khiến các mối quan hệ trở nên xấu đi. Hiệu ứng này không hề giảm dần theo thời gian khi mọi người hiểu nhau hơn. Tương tự, khi yêu cầu 88 nhà lãnh đạo và cấp dưới của họ hoàn thành khảo sát hàng ngày trong hai tuần, các tác giả nhận thấy nếu thiếu ngủ, các lãnh đạo có khuynh hướng cáu gắt với nhân viên vào ngày hôm sau. Khi cấp trên không được nghỉ ngơi, toàn bộ đội ngũ sẽ bị liên lụy.
Giấc ngủ cũng ảnh hưởng đến khả năng truyền cảm hứng và thúc đẩy những người xung quanh. Trong một thí nghiệm năm 2016, Barnes và cộng sự yêu cầu nhóm đối tượng tham gia phát biểu về vai trò của một nhà lãnh đạo, nhóm nghiên cứu ghi lại những lời phát biểu đó và một bên thứ ba đánh giá tính hấp dẫn của các phát biểu. Những người bị mất ngủ nhận được điểm số thấp hơn 13% so với những người trong nhóm được ngủ đủ giấc. Tại sao? Khi các nhà lãnh đạo thể hiện cảm xúc tích cực, cấp dưới sẽ cảm nhận được sức lôi cuốn tốt hơn. Nếu không ngủ đủ giấc, chúng ta ít khi cảm thấy tích cực, dẫn tới khả năng quản lý kém hoặc phải che giấu tâm trạng.
Hơn nữa, các nhà lãnh đạo thiếu ngủ có thể tác động tiêu cực không chỉ đến cảm xúc mà còn đến hành vi với nhân viên của họ. Một loạt các nghiên cứu về chứng mất ngủ từ các nhà lãnh đạo không coi trọng giấc ngủ khi giao tiếp với cấp dưới cho thấy, họ thường thiết lập khung giờ mặc định (ví như, chỉ ngủ bốn giờ đồng hồ hoặc gửi e-mail công việc lúc 3 giờ sáng), hoặc tìm cách định hình thói quen của nhân viên bằng cách khuyến khích mọi người làm việc trong thời gian dành để ngủ (có thể chỉ trích cấp dưới vì không trả lời lúc 3 giờ sáng, hoặc khen ngợi những người thường xuyên làm việc muộn vào ban đêm). Thực tế, các nhân viên ở trong nghiên cứu này cũng đã phải điều chỉnh hành vi theo mong muốn của cấp trên.
Giải pháp
Có giải pháp để giúp các nhà lãnh đạo cải thiện chất lượng và số lượng giấc ngủ. Nhiều biện pháp trong số này là khá phổ biến nhưng lại không được sử dụng đúng cách, bao gồm: thời gian đi ngủ cố định và thời gian thức dậy, tránh dùng các chất kích thích gần giờ đi ngủ (như tránh cà phê trong vòng 7 giờ, rượu trong vòng 3 giờ, và thuốc lá trong vòng 3 hoặc 4 giờ trước giờ đi ngủ), tập thể dục (nhưng không phải trước khi đi ngủ). Ngoài ra, các bài tập thiền thư giãn giúp giảm bớt sự lo lắng, khiến cho giấc ngủ trở nên dễ dàng hơn.
Một nhánh nghiên cứu mới đang cho thấy tầm quan trọng của việc thay đổi thói quen dùng điện thoại thông minh. Melatonin là một hoóc môn quan trọng trong quá trình điều hòa giấc ngủ, và ánh sáng (nhất là thứ ánh sáng màu xanh từ màn hình) ngăn cản quá trình sản xuất tự nhiên melatonin của cơ thể. Trong nghiên cứu tập trung vào các nhà quản lý tầm trung, kết quả cho thấy thời gian sử dụng điện thoại thông minh sau 9 giờ tối sẽ tác động tới giấc ngủ, làm ảnh hưởng xấu tới công việc vào ngày hôm sau. Lời khuyên đơn giản là không nhìn các thiết bị điện tử vào ban đêm. Nếu điều đó không khả thi, hãy thử đeo kính để lọc ra ánh sáng xanh, làm giảm tác động đối với việc cơ thể sản xuất melatonin, do đó giúp ngủ dễ dàng hơn. Các nhà lãnh đạo thường bỏ qua hai tác nhân khác. Đầu tiên là điều trị rối loạn giấc ngủ. Theo ước tính, có đến 30% người Mỹ bị mất ngủ và hơn 5% bị ngưng thở khi ngủ. Nếu bị thừa cân, ngáy, và ngủ đủ vào ban đêm nhưng vẫn cảm thấy mệt mỏi thì nguyên nhân có thể là do bị ngưng thở khi ngủ. Đối tác hoặc vợ/chồng thường là người đầu tiên phát hiện ra các triệu chứng, nhưng chẩn đoán chính thức chỉ được thực hiện sau khi bác sĩ đo nồng độ oxy và sóng não. Bệnh nhân có thể được chỉ định đeo mặt nạ áp lực dương liên tục (CPAP) vào ban đêm; bằng cách này đường hô hấp mũi và cổ họng luôn được mở ra, các thiết bị này giúp làm giảm ngưng thở trong lúc ngủ.
Một tác nhân hay bị bỏ qua đó là giấc ngủ trưa. Nghiên cứu rõ ràng chỉ ra rằng chợp mắt chỉ 20 phút cũng giúp cơ thể phục hồi và cải thiện chất lượng công việc. Một giấc ngủ ngắn có thể đẩy nhanh nhận thức, giảm thiểu lỗi, và tăng khả năng chịu đựng, giúp tập trung hơn để giải quyết các nhiệm vụ khó khăn trong ngày. Một nghiên cứu nữa cho thấy rằng ít nhất 8 phút chợp mắt trong ngày cũng đủ để cải thiện trí nhớ một cách đáng kể.
Nhiều quốc gia coi ngủ trưa như một hoạt động bình thường. Tại Nhật Bản, inemuri – chợp mắt bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào, hoặc ngủ trưa tại nơi làm việc, thường được xem là tích cực. Những giấc ngủ trưa từ lâu đã là một phần trong đời sống công việc ở Tây Ban Nha. Hiện nay, một số nhà lãnh đạo Mỹ cũng đang tập theo hình thức nghỉ ngơi này. Tony Hsieh, giám đốc điều hành của Zappos, là một người khởi xướng giấc ngủ trưa nơi công sở, hay Google và PriceWaterhouseCoopers có hẳn khoang ngủ dành cho nhân viên, vì họ hiểu rằng 20 phút thời gian chợp mắt hiệu quả hơn việc ngủ nhiều giờ trong ngày.
Lãnh đạo có thể giải quyết nhiều việc hơn nếu ngủ ít hơn, nhưng hãy nhớ rằng chất lượng công việc và khả năng lãnh đạo chắc chắn sẽ giảm trong khi lại thường không nhận ra điều đó. Như ông chủ của Amazon, Jeff Bezos nói: "Thà đưa ra ít quyết định quan trọng còn hơn đưa ra nhiều quyết định kém giá trị. Nếu bạn rút ngắn giấc ngủ của mình, bạn có thể có nhiều thêm vài giờ làm việc nhưng năng suất đó có thể bằng 0”. Nếu ưu tiên cho giấc ngủ, lãnh đạo có thể thành công hơn và là người truyền cảm hứng công việc tốt hơn đến cấp dưới.