Tại sao chứng khoán Mỹ tụt dốc bất chợt?

Chỉ mới 1 tuần trước, Dow Jones còn chuẩn bị vượt mốc 27,000 điểm lần đầu tiên trong lịch sử. Vậy mà giờ chỉ số này lại quay đầu giảm hơn 800 điểm và rớt ngưỡng 26,000 điểm.

Đà bán tháo bất chớt có thể được giải thích phần lớn thông qua thị trường trái phiếu. Nói một cách đơn giản, chứng khoán Mỵ tụt dốc là do đà tăng của lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ.

Trong ngày 10/10, chỉ số Dow Jones sụt 831.83 điểm (tương đương 3.15%) xuống 25,598.74 điểm, chỉ số S&P 500 mất 94.66 điểm (tương đương 3.29%) còn 2,785.68 điểm vả chỉ số Nasdaq Composite lùi 315.97 điểm (tương đương 4.08%) xuống 7,422.05 điểm. Nasdaq Composite ghi nhận phiên giảm mạnh nhất kể từ ngày 24/06/2016. Nhóm cổ phiếu công nghệ lao dốc mạnh nhất, đáng chú ý là cổ phiếu Amazon rớt 6%.

Lãi suất đang tăng

Trong thập kỷ qua, Phố Wall dần trở nên “nghiện” lãi suất thấp. Chính lãi suất thấp đến khó tin của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã thôi thúc nhà đầu tư đón nhận rủi ro bằng việc rót tiền vào thị trường chứng khoán. Lãi suất đi vay thấp đồng nghĩa lợi nhuận doanh nghiệp cũng cao hơn.

Xu hướng này đang dần đảo chiều, chủ yếu là vì những lý do hợp lý: Kinh tế Mỹ thực sự mạnh, Fed tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát và đảm bảo kinh tế không rơi vào tình trạng quá nhiệt.

Hiện nay, Fed không còn thúc đẩy kinh tế bằng mức lãi suất gần 0% nữa. Từ cuối năm 2015, Fed đã nâng lãi suất tổng cộng 8 lần và tổng mức tăng là 2%. Ngoài ra, Cơ quan này còn bắt đầu thu hẹp bảng cân đối kế toán trị giá 4.5 ngàn tỷ USD.

Khi lãi suất tăng, nhà đầu tư rời khỏi trái phiếu, qua đó khiến giá trái phiếu giảm và lợi suất tăng. Họ lo lắng khoản dầu tư của họ sẽ sinh lời ít hơn nếu bị lạm phát gia tăng.

Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm đạt mức 3.24% trong ngày 10/10, lần đầu tiên trong vòng 7 năm, trong khi hồi cuối tháng 8, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm chỉ là 2.85%.

Fed tiếp tục tăng lãi suất

Chứng khoán thường tụt dốc sau khi lãi suất tăng mạnh. Đột nhiên, chứng khoán phải cạnh tranh bởi đối thủ “chán ngắt” là trái phiếu.

Nhà đầu tư giờ có thể nhận được một khoản sinh lời cao từ trái phiếu Chính phủ Mỹ. Điều này khiến việc rót tiền vào cổ phiếu công nghệ đắt tiền giống với một canh bạc nhiều hơn. Cổ phiếu Facebook, Nexflix và Twitter đồng loạt rớt mạnh trong ngày 10/10.

Bất ổn trên thị trường phản ánh lo ngại rằng, nền kinh tế có thể tăng trưởng quá nhanh, qua đó buộc Fed phải hành động tích cực hơn để ngăn lạm phát. Báo cáo việc làm Mỹ hôm thứ Sáu tuần trước (05/10) cho thấy tỷ lệ thất nghiệp chạm đáy 49 năm trong tháng trước. Tăng trưởng tiền lương, yếu tố chi phối nhiều nhất tới lạm phát, đã có dấu hiệu khởi sắc.

Chủ tịch Fed Jerome Powell càng khiến lo ngại gia tăng khi cho biết Fed còn chặng đường dài để đưa lãi suất về mức bình thường. Powell nói lãi suất vẫn chưa gần “trung lập”, mức Fed không thúc đẩy cũng như không kìm hãm đà tăng trưởng của nền kinh tế.

Một số nhà đầu tư, ngay cả Tổng thống Mỹ Donald Trump, lo ngại Fed đang tăng lãi suất quá nhanh chóng.

“Tôi nghĩ Fed đang mắc sai lầm”, Trump phát biểu với các phóng viên trong ngày thứ Tư (10/10). “Họ quá chặt chẽ. Tôi nghĩ Fed đã phát điên”.

Lo ngại về nợ và Trung Quốc

Lãi suất tăng đang tác động tới nhiều bộ phận trong kinh tế Mỹ, đặc biệt là thị trường nhà ở và xe hơi.

Lãi suất tăng cũng là do Chính phủ Mỹ đang bán thêm trái phiếu để bù đắp thâm hụt liên bang ngày càng tăng. Washington vay nợ để bù đắp cho các đợt cắt giảm thuế doanh nghiệp và kế hoạch gia tăng chi tiêu Chính phủ.

May là các doanh nghiệp Mỹ đang làm ăn có lãi. Lợi nhuận các công ty thuộc S&P 500 được dự báo tăng trưởng 20% trong quý 3/2018. Lợi nhuận cao có thể góp phần trấn an nhà đầu tư. Đây là những gì đã xảy ra hồi đầu năm, khi lãi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ tăng vọt và khiến thị trường chứng khoán lao dốc, trước khi những cái đầu lạnh chiếm ưu thế trên thị trường.

Khác biệt chính giữa tình hình hiện tại và hồi đầu năm là lợi nhuận doanh nghiệp được dự báo tăng trưởng chậm lại trong năm tới do tác động tích cực từ chính sách giảm thuế dần phai nhạt. Lợi nhuận cao kỷ lục có thể bị mất đi bởi lãi suất đi vay, chi tiền lương và giá vật liệu thô ngày càng tăng.

Và kế đó là cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ – hai nền kinh tế lớn nhất trên thế giới.

Cuộc chiến thuế quan “ăn miếng trả miếng” giữa hai bên đã gây tổn hại tới niềm tin doanh nghiệp và trì hoãn đầu tư. Trước tình cảnh đó, IMF đã hạ dự báo tăng trưởng trong năm 2019 với cả Trung Quốc và Mỹ. Điều này chắc chắn sẽ không giúp ích gì trong việc trấn an nhà đầu tư.

Vũ Hạo (Theo CNN)

FiLi