Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vừa có chỉ đạo về các giải pháp liên quan tới vấn đề đất đai nhằm tăng cường quản lý, nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công, đồng thời để bảo đảm chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật trong quá trình xác định giá trị doanh nghiệp để thực hiện cổ phần hóa.

Cụ thể, Thủ tướng giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan nghiên cứu đề xuất sửa đổi Luật Đất đai năm 2013.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung Nghị định 46/2014/NĐ-CP về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước; Nghị định số 59/2011/NĐ-CP; Nghị định số 189/2013/NĐ-CP sửa đổi bổ sung Nghị định số 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ về chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần; nghiên cứu xác định đầy đủ giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa, tính đầy đủ giá trị lợi thế (vị trí địa lý) vào giá trị để cổ phần hóa nếu doanh nghiệp lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm.

Những nhiệm vụ trên phải thực hiện trong tháng 12/2016, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương rà soát việc sử dụng đất của các doanh nghiệp cổ phần hóa, trường hợp doanh nghiệp chuyển mục đích sử dụng đất thì thực hiện bán đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của Điều 118, Luật Đất đai năm 2013, báo cáo kết quả lên Thủ tướng Chính phủ trước ngày 01/02/2017.

Trong thời gian chưa ban hành các văn bản quy phạm pháp luật sửa đổi, việc xác định giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa tiếp tục áp dụng Nghị định số 59/2011/NĐ-CP ngày 18/7/2011 và Nghị định 189/2013/NĐ-CP ngày 20/11/2013 của Chính phủ sửa đổi bổ sung Nghị định số 59/2011/NĐ-CP ngày 18/7/2011 về chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần.

Theo đánh giá của các chuyên gia, hiện nay còn kẽ hở cho tham nhũng, tiêu cực trong công tác cổ phần hóa, trong đó nhiều doanh nghiệp thuê đất trả tiền hàng năm nên mặc dù có vị trí đất đai rất thuận lợi vẫn không phải đưa vào giá trị doanh nghiệp.

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 11 vừa diễn ra, Thủ tướng đã một lần nữa giao Bộ Tài chính chủ trì nghiên cứu, bổ sung các quy định để chống tham nhũng, tiêu cực trong cổ phần hóa, trong đó quy định tính giá trị lợi thế quyền được thuê đất, được giao đất vào giá trị doanh nghiệp khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

Theo GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, việc định giá không chính xác giá trị quyền sử dụng đất có nguyên nhân từ những bất cập trong khung pháp luật hiện nay.

Đó là, với đất do nhà nước giao thì giá trị quyền sử dụng đất được đưa vào giá trị doanh nghiệp, còn đất thuê thì không được đưa vào. Tuy nhiên, điều này chỉ phù hợp với Luật Đất đai 2003, không phù hợp với Luật Đất đai 2013.

Cụ thể, theo Luật 2003, không có hình thức doanh nghiệp sử dụng đất thuê trả tiền 1 lần, mà chỉ có hình thức doanh nghiệp được giao đất hoặc thuê trả tiền hàng năm. Còn theo Luật 2013 thì doanh nghiệp chỉ được giao đất với đất ở, tất cả các trường hợp còn lại là thuê đất, trả tiền 1 lần hoặc hàng năm. Theo cách hiểu hiện nay, trả tiền 1 lần thì giá trị quyền sử dụng đất sẽ cấu thành giá trị tài sản, còn với đất thuê trả tiền hàng năm thì không cấu thành.

Theo ông Đặng Hùng Võ, ngay cả khi trả tiền hàng năm thì quyền sử dụng đất cũng có thể cấu thành giá trị doanh nghiệp. Bởi trên thực tế, không phải ai cũng được thuê mảnh đất ấy, mà phải đáp ứng những điều kiện nhất định. Trong nhiều trường hợp, các cổ đông chiến lược tham gia đấu giá cổ phần chỉ muốn “săn đất” là chính.