Fed được cố ý cách ly khỏi các diễn biến thường ngày trên chính trường Mỹ, với nhiệm kỳ của các quan chức có thể kéo dài tới 14 năm. Tổng thống Mỹ bổ nhiệm thành viên Hội đồng Thống đốc tại Washington, bao gồm chủ tịch Fed, và chỉ có thể sa thải 5 thống đốc.
Thượng viện phải thông qua các quyết định thay thế, do đó, cải tổ Fed bằng phương thức sa thải là chiến lược đầy rủi ro. Điều này khiến tổng thống Mỹ chỉ còn một công cụ “thô sơ” khi muốn tác động đến Fed: phàn nàn. Tổng thống Donald Trump dường như đang đi theo hướng này.
“Trung Quốc, Liên minh châu Âu cùng nhiều bên khác đang thao túng đồng tiền của họ và hạ thấp lãi suất trong khi Mỹ lại tăng lãi suất giữa lúc USD ngày càng mạnh lên – lấy mất lợi thế cạnh tranh lớn của chúng ta”, ông Trump viết trên Twitter cá nhân ngày 12/10.
Dưới đây là một số việc tổng thống Mỹ có thể và không thể làm nếu muốn tác động chính sách lãi suất.
Có thể: Bổ nhiệm, sa thải
Đạo luật Dự trữ Liên bang quy định các thống đốc có thể “bị tổng thống sa thải vì nguyên nhân nào đó”. Do chủ tịch Fed cũng là một thống đốc, quy định trên có thể áp dụng với vị trí này nhưng những nguyên tắc liên quan việc sa thải lãnh đạo Fed khá mơ hồ về pháp lý, như Peter Conti-Brown, Đại học Pennsylvania đã viết trong cuốn sách về sự độc lập của Fed.
Đạo luật không nêu cụ thể “nguyên nhân” ở đây là gì và chưa có chủ tịch Fed nào bị sa thải trong thời hiện đại, dù Thomas McCabe từng bị buộc phải từ chức do bất đồng với chính quyền tổng thống Harry Truman. William Miller làm chủ tịch Fed trong hơn một năm trước khi ông được tổng thống Jimmy Carter chọn làm Bộ trưởng Tài chính năm 1979.
Tổng thống có thể chọn người thay thế khi nhiệm kỳ của chủ tịch Fed đương nhiệm kết thúc. Trump chọn Jerome Powell để thay thế Janet Yellen, chủ tịch Fed dưới thời Barack Obama.
Tổng thống cũng có thể bổ nhiệm các thống đốc trong hội đồng Fed ở Washington, gồm 7 người, chiếm hơn một nửa số thành viên của Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) – cơ quan lập chính sách gồm 12 người của Fed.
Tổng thống Donald Trump và chủ tịch Fed Jerome Powell. Ảnh: Getty Images
Không thể: Đảm bảo chính sách nới lỏng
Một điều thú vị là những cái tên ông Trump chọn vào hội đồng thống đốc – Randal Quarles, Marvin Goodfriend, Richard Clarida, và Michelle Bowman, không có ai là người nghiêng về chính sách bồ câu – tức chính sách tiền tệ nới lỏng. Thượng viện Mỹ mới chỉ phê chuẩn Quarles.
Ngay cả khi Trump đề cử những người “bồ câu”, họ vẫn phải cần vượt qua các nghị sĩ Cộng hòa tại Thượng viện để được phê chuẩn. Nhiều thượng nghị sĩ bảo thủ có xu hướng ủng hộ Fed tập trung kiểm soát lạm phát hơn là hạ thấp tỷ lệ thất nghiệp.
Có thể: Phàn nàn
Trump không phải tổng thống đầu tiên khó chịu khi Fed tăng lãi suất. Những người tiền nhiệm của ông đã thử và đạt kết quả nhất định.
Tháng 12/1965, tổng thống Lyndon Johnson triệu tập chủ tịch Fed William McChesney Martin tới nông trại của ông ở Stonewall, Texas, để phản đối việc Martin quyết định tăng lãi suất. Martin không hề nhượng bộ.
Tiếp theo, tổng thống Richard Nixon yêu cầu chủ tịch Fed Arthur Burns thúc đẩy kinh tế bằng lãi suất thấp ngay trước thềm cuộc bầu cử năm 1972. Khi Burns không hợp tác, Nhà Trắng đã dựng lên một câu chuyện trên báo chí rằng Burns đang tìm cách tăng lương đáng kể, theo cuốn sách của William Safire – người chắp bút của Nixon. Cuối cùng, Burns phải lùi bước.
Gần đây nhất, chính quyền tổng thống George H.W. Bush đã âm thầm gây sức ép lên chủ tịch Fed Alan Greenspan và công khai kêu gọi Fed hạ lãi suất vào tháng 6/1992. Greenspan đã giảm lãi suất 13 lần trong giai đoạn 1991 – 1992 nhưng càng về cuối càng chậm khiến Nhà Trắng khó chịu.
Kể từ thời Bill Clinton, các tổng thống Mỹ đã tránh bình luận về chính sách của Fed. Trump đã không tuân theo quy tắc này.
Không thể: Tác động trực tiếp
Trump ngày 11/10 nói ông “không rùng mình” về việc lãi suất tăng và “cứ để Fed làm điều họ cảm thấy tốt nhất”. Trên thực tế, tổng thống Mỹ không thể không cho phép triển khai các quyết định lãi suất. Ông không có quyền xóa bỏ chính sách của Fed.
FOMC thiết lập chính sách họ cảm thấy phù hợp – quyết định không đòi hỏi phải được các nhà lập pháp thông qua. Các cử tri khu vực của Fed rất tách biệt với chính trị. Họ được địa phương lựa chọn và chỉ có Hội đồng thống đốc Fed có quyền phủ quyết. Ngân sách của Fed cũng không bị quốc hội can thiệp nhưng vẫn có một thanh tra theo dõi cơ quan này.
Dù vậy, mối đe dọa tới sự độc lập của Fed đã gia tăng – đặc biệt là bởi sự cứu trợ của Fed với các thể chế trong giai đoạn khủng hoảng tài chính. Các nghị sĩ đã kêu gọi quốc hội kiểm toán chính sách tiền tệ của Fed. Giới chức Fed nói điều này sẽ có nguy cơ chính trị hóa việc thiết lập lãi suất, khiến chu kỳ tăng – giảm của nền kinh tế thêm tồi tệ.
- Nhiều ưu đãi hấp dẫn khi giao dịch thanh toán quốc tế tại SHB (17/10/2018)
- Gói tín dụng lớn chưa từng có (17/10/2018)
- Lãi suất qua đêm liên ngân hàng giảm xuống vùng 1%, chạm mức thấp nhất 8 tháng (17/10/2018)
- Chủ tịch Vietlott sang làm Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Phát triển Việt Nam (17/10/2018)
- Big4 tung gói ưu đãi lãi suất 370.000 tỷ và 500 triệu USD cho doanh nghiệp và cá nhân vay sản xuất, kinh doanh (17/10/2018)
- Doanh nghiệp ngại vay vốn ưu đãi vì sợ thanh tra? (17/10/2018)
- Lienvietpostbank gia tăng tính năng bảo mật trong giao dịch trực tuyến (17/10/2018)
- Vì sao có tình trạng lãi suất huy động 6 tháng cao hơn 24 tháng? (17/10/2018)
- FED tăng lãi suất 0,25 điểm % - hàm ý và dự báo tiếp theo? (17/10/2018)