Hôm 14/2, sự thất vọng của người nông dân Mỹ dường như bị nối dài thêm sau khi Bộ Nông nghiệp quốc gia này đưa ra dự báo lượng xuất khẩu đậu tương tiếp tục ở dưới ngưỡng trước chiến tranh thương mại cho đến tận những năm 2026 - 2027.

Dự báo này được đưa ra sau một báo cáo, trong đó chỉ ra doanh số các loại hạt chứa dầu tệ chưa từng có trong tuần giao dịch đầu tiên hồi đầu tháng 1. Câu chuyện vẫn chưa dừng lại. Ngân hàng Dự trữ liên bang thành phố Kansas cảnh báo thu nhập của những người nông dân sẽ có xuất phát điểm “yếu” trong năm 2019 và các định chế tài chính sẽ thắt chặt tín dụng.

“Đây hoàn toàn là một bức tranh không mấy tươi sáng, nhưng mọi chuyện sẽ không chuyển diễn biến xấu một cách quá chóng vánh”, theo Dan Kowaski, thuộc ngân hàng nông nghiệp CoBank Acb, trụ sở tại Greenwood Village, bang Colorado. “Tình hình sẽ chuyển biến xấu một cách từ từ”.

Không ít khó khăn đã bủa vây nền nông nghiệp Mỹ trong một vài năm qua. Những vụ mùa bội thu liên tiếp nhau khiến cho sản lượng ngũ cốc tồn kho tại quốc gia này tăng cao. Cũng trong khoảng thời gian đó, sản lượng thịt cũng như các sản phẩm chế biến từ sữa cũng có tốc độ gia tăng nhanh chóng.

Nguồn cung dồi dào đồng nghĩa với đó là giá các sản phẩm này duy trì ở mức thấp trong một khoảng thời gian dài, và may mắn thay nhu cầu của người tiêu dùng cũng rất lớn nên tình hình đã không trầm trọng hơn. Trên thực tế, thu nhập của người nông dân đã có sự phục hồi lên đến 22% trong năm 2017.

Và sau đó, chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã nổ ra.

Sản lượng đậu tương xuất khẩu của Mỹ phải đến năm 2027 mới phục hồi về mức trước chiến tranh thương mại.

Khi căng thẳng thương mại leo thang giữa hai nền kinh tế lớn nhất trên thế giới, Trung Quốc đã áp thuế nhập khẩu mới lên hàng loạt các sản phẩm nông nghiệp có nguồn gốc từ Mỹ. Đậu tương là một trong những cái tên được đề cập nhiều nhất trong thời gian qua, cho dù đây không phải mặt hàng duy nhất phải hứng chịu ảnh hưởng từ chính sách hàng rào thuế quan. Mơ, cỏ linh lăng, quả anh đào, quả hồ trăn và thịt lợn là một vài sản phẩm góp mặt trong danh sách các hàng hóa bị áp mức thuế mới.

'Đốt' 1 tỷ USD

Ethanol được chế biến từ ngô cũng chịu chung cảnh ngộ. Todd Becker, giám đốc điều hành của công ty chuyên sản xuất nhiên liệu sinh học Green Plains Inc trả lời hôm 11/2 rằng ngành công nghiệp của ông đã phải chi ra khoản tiền mặt lên tới 1 tỷ USD mới có thể “sống sót” qua một năm 2018 đầy khó khăn. Trung Quốc đã tăng mức thuế nhập khẩu nhiên liệu từ Mỹ lên đến 70%.

Hôm 8/2, giám đốc điều hành Deere & Co Samuel Allen đã bày tỏ sự lo lắng của những người nông dân Mỹ khi họ đang phải gồng mình chóng chọi lại những tác động của cuộc chiến thuế quan. Trong quý đầu tiên của năm 2019, công ty của ông không hoàn thành được các mục tiêu doanh số và lợi nhuận đã đề ra.

Người nông dân đóng một vai trò quan trọng trong sự thành công của chiến dịch tranh cử của Tổng thống Trump. Giữa tình hình kinh tế không mấy khả quan, sự ủng hộ của họ dành cho đương kim tổng thống không hề thay đổi. Tuy nhiên, một vài “rạn nứt” đã bắt đầu xuất hiện.

Trong cuộc hội thảo về Ethanol hồi tháng trước tại Iowa, Jeff Altena, một nông dân đồng thời cũng là giám đốc của Siouxland Energy Cooperative phát biểu: sự ủng hộ mạnh mẽ trong suốt thời gian qua của cộng đồng những người làm nông nghiệp đối với chính phủ có thể đang bắt đầu giảm sút.

Nhằm ổn định tình hình, Tổng thống Trump đăng lên mạng xã hội Twitter những dòng trạng thái bày tỏ “tình yêu” đối với người nông dân. Khi có chuyến thăm đến Hiệp hội nông trại Mỹ trong tháng 1, ông đã có một bài phát biểu mang đầy sự tán thưởng với mục đích vận động hành lang cho chiến dịch xây dựng bức tường biên giới. Ông cũng chia sẻ với mọi người rằng ông sẽ nới lỏng các quy định để người nhập cư có thể có nhiều cơ hội làm việc tại các nông trại hơn.

Gói cứu trợ

Chính quyền của Tổng thống Trump đã tung ra một gói cứu trợ nhằm giúp những người nông dân vượt qua những ảnh hưởng từ cuộc chạy đua thuế quan. Những người nông dân sẽ có hạn chót đến ngày 15/2 để tham gia vào một chương trình có tên là “Chương trình hỗ trợ thị trường”. Đã có hơn 864.000 nông dân đăng ký tham gia vào chương trình này kể từ khi nó được ra mắt hồi tháng 9 năm ngoái. Các khoản hỗ trợ đã lên đến con số 8 tỷ USD, theo báo cáo từ Bộ Nông nghiệp Mỹ.

“Biện pháp này thực sự đã giúp ích rất nhiều cho một bộ phân người nông dân”, Lynn Rohrscheib, chủ tịch hiệp hội đậu nành bang Illinois, cho biết. “Nhưng đối với phần lớn những người nông dân, họ không muốn chỉ có thế. Chúng tôi muốn có thể được canh tác trên mảnh đất của chính mình và nhận được những thành quả xứng đáng”.

Rohrscheib cũng cho biết có một thực tế rằng nhiều người nông dân đã không thể tiến hành canh tác trong năm nay vì ảnh hưởng từ hàng rào thuế quan, và chính nguồn thu nhập hàng năm của gia đình bà đã “giảm đi 600.000 USD” và nguyên nhân chính là chiến tranh thương mại.

Giai đoạn đình chiến thương mại kéo dài 3 tháng đã kéo Trung Quốc trở lại với thị trường đậu nành của Mỹ, tuy nhiên số lượng mà họ mua vào là không đáng kể và khó có thể bù đắp cho lượng hàng hóa đã giảm trong thời gian trước đó. Khối lượng hàng tồn kho đang gia tăng mạnh ở khu vực Trung Tây. Giá các sản phẩm nông nghiệp đã giảm 11% trong khoảng thời gian 12 tháng qua.

Những cuộc đàm phán thương mại Mỹ- Trung trong tuần này tại Bắc Kinh không đem lại nhiều kết quả như kỳ vọng. Vẫn còn rất nhiều nhiệm vụ phải hoàn thành trước khi Tổng thống Trump có cuộc gặp mặt Chủ tịch Tập Cận Bình trong khuôn khổ một cuộc họp thượng đỉnh nhằm công bố một bản thỏa thuận thương mại cuối cùng, một nguồn tin thân cận cho biết.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Mỹ Steve Censky phát biểu hôm 13/1 rằng những vấn đền liên quan đến nông nghiệp vẫn chưa được giải quyết.

Ảnh: Reuters.

'Cởi mở nhiều hơn'

“Chúng tôi vẫn còn trong giai đoạn thảo luận”, Censky chia sẻ bên lề hội thảo về Ethanol tại Orlando, bang Florida. “Phía Trung Quốc sẽ phải cởi mở hơn trong các phiên đàm phán, theo quan điểm từ phía tôi, và phải hơn những gì mà họ đang làm”.

Ngay cả khi đạt được một thỏa thuận cuối cùng, sẽ mất hàng năm trời để nền nông nghiệp Mỹ có thể hoàn toàn hồi phục. Trong thời gian vừa qua, nhiều nhà nhập khẩu đã chuyển sang hợp tác kinh doanh với các đơn vị cung ứng khác. Mỹ đang mất dần những mối quan hệ họ đã dày công xây dựng, trong khi đó những đối thủ lại tận dụng cơ hội này để ngày càng trở nên lớn mạnh hơn.

Những chính sách khác của Tổng thống Trump cũng gián tiếp làm giảm sức cạnh tranh của nền nông nghiệp Mỹ.

Theo một vài chuyên gia trong ngành, sự thiếu hụt lao động trầm trọng một phần đến từ những quan điểm cứng rắn của tổng thống về vấn đề người nhập cư, buộc người chủ sở hữu lao động phải tăng mức tiền lương trong khi tình hình thị trường không mấy sáng sủa. Hôm 14/2 vừa qua, công ty chuyên sản xuất sản phẩm thịt gia cầm Pilgrim’s Pride Corp cho biết họ đã phải tăng quỹ lương lên thêm khoảng 50 triệu USD để thu hút thêm nhiều nhân công.

“Thị trường lao động khan hiếm tại Mỹ cũng như tình hình thị trường bất ổn trong năm qua đã có nhiều ảnh hưởng tiêu cực, ít nhất là đến những kế hoạch mở rộng quy mô của công ty”.

Đối với ngành chế biến thịt gia cầm, giám đốc điều hành của Pilgrim’s Bill Lovette cho biết “công ty đang cố gắng phát triển một công nghệ tự động độc quyền để thực hiện những công đoạn khó trong nhà máy nhằm giảm thiếu những tác động đến từ việc thiếu hụt lao động”.

“Tôi nghĩ rằng mọi doanh nghiệp đều đang phải đối diện với thách thức này”, ông chia sẻ.