Vì sao cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước còn chậm trễ?

Một trong những nguyên nhân căn bản là các doanh nghiệp tham gia cổ phần hóa hầu hết có quy mô lớn, quá trình xử lý tài chính, lập phương án xử lý đất đai mất rất nhiều thời gian...

Trong 5 tháng đầu năm 2018, có 5 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa.

Đại diện Bộ Tài chính cho biết, tuy cơ chế chính sách đã có nhưng việc thực hiện cổ phần hóa vẫn chậm tiến độ do nhiều nguyên nhân.

Đây là đánh giá của ông Trần Văn Hiền, Phó cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) khi đề cập đến tình hình thực hiện chính sách, giải pháp quản lý sử dụng vốn nhà nước và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

Theo đó, ông Hiền cho biết, trong giai đoạn 2011-2016, cả nước cổ phần hóa được 570 doanh nghiệp, tổng giá trị thực tế của các doanh nghiệp là 797.000 tỷ đồng, trong đó vốn nhà nước là 214.000 tỷ đồng.

Tổng số vốn điều lệ theo phương án được duyệt là 223.000 tỷ đồng, trong đó vốn nhà nước nắm giữ là 141 nghìn tỷ đồng, chiếm 63%. Còn lại bán cho cổ đông chiến lược 39.000 tỷ đồng; bán cho người lao động 4.400 tỷ đồng; bán cho tổ chức công đoàn 1.135 tỷ đồng và bán đấu giá công khai 37.000 tỷ đồng.

Cũng trong giai đoạn này thoái vốn nhà nước đạt 11.500 tỷ đồng, thu về 11.100 tỷ đồng.

Sang giai đoạn 2017-2020, Thủ tướng đã phê duyệt kế hoạch cả nước phải cổ phần hóa được 127 doanh nghiệp, trong đó năm 2017 là 44 doanh nghiệp, năm 2018 là 64 doanh nghiệp, năm 2019 là 18 doanh nghiệp và năm 2020 là 1 doanh nghiệp.

Năm 2017, 69 doanh nghiệp đã thực hiện cổ phần hóa, theo phương án được duyệt là vốn điều lệ 161.000 tỷ đồng, trong đó nhà nước nắm giữ 85.365 tỷ đồng.

Trong 5 tháng đầu năm 2018, có 5 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa. Tổng giá trị doanh nghiệp là 8.752 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 2.644 tỷ đồng.

Tổng vốn điều lệ theo phương án được cấp có thẩm quyền phê duyệt là 3.131 tỷ đồng, trong đó Nhà nước nắm giữ 1.509 tỷ đồng; bán cho nhà đầu tư chiến lược 211 tỷ; đấu giá công khai 1.371 tỷ đồng, số còn lại bán cho người lao động là 38 tỷ đồng và tổ chức công đoàn 868 triệu đồng.

Trong 5 tháng qua, các doanh nghiệp đã thoái vốn được 1.469 tỷ đồng, thu về 3.973 tỷ đồng.

Như vậy, việc triển khai cổ phần hóa cũng như thoái vốn tại các doanh nghiệp nhà nước còn chậm và chưa đạt tiến độ.

"Thực ra về cơ chế, chính sách cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2016-2020 đã cơ bản hoàn thành. Ví dụ như Chính phủ đã ban hành Nghị định số 126/2017/NĐ-CP về chuyển doanh nghiệp nhà nước và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do doanh nghiệp nhà nước đầu tư 100% vốn điều lệ thành công ty cổ phần.

Bộ Tài chính cũng đã ban hành 2 Thông tư hướng dẫn chi tiết các quy định của Nghị định này để tạo cơ sở pháp lý cho các doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa. 5 tháng đầu năm 2018, Chính phủ đã ban hành 7 Nghị định phục vụ quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước...", ông Trần Văn Hiền phân trần.

Mặc dù cơ chế chính sách đã có nhưng việc thực hiện vẫn chậm tiến độ, theo ông Hiền có nhiều nguyên nhân.

"Nguyên nhân căn bản nhất là giai đoạn này, các doanh nghiệp tham gia cổ phần hóa đều có quy mô rất lớn, các tổng công ty, tập đoàn hầu hết có vốn nhà nước lên đến hàng chục hoặc hơn chục nghìn tỷ đồng. Bên cạnh đó, theo quy định mới, doanh nghiệp cổ phần hóa không phải điều chỉnh lại sổ sách kế toán như trước đây nên buộc các doanh nghiệp phải xử lý tài chính, lập phương án xử lý đất đai trước khi xác định giá trị doanh nghiệp. Quá trình này tốn khá nhiều thời gian", Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp lý giải.

Chính vì thế, ông Hiền cho rằng, các doanh nghiệp cần phải tích cực hơn, các tập đoàn, tổng công ty, chủ sở hữu có doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa phải đẩy nhanh xử lý tài chính, lập phương án sử dụng đất, tiến hành khẩn trương các bước cổ phần hóa để thực hiện theo đúng quy định.

Ngoài ra, trong quá trình thực hiện nếu có vướng mắc gì thì đề nghị các tập đoàn, tổng công ty, chủ sở hữu của doanh nghiệp nhà nước báo cáo ngay với các cấp có thẩm quyền để kịp thời xử lý hoặc báo cáo với Thủ tướng Chính phủ để xem xét, tháo gỡ.

Mặt khác, để đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, đại diện Bộ Tài chính cũng đề nghị tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát, kiểm toán, không để xảy ra thất thoát vốn, tài sản nhà nước trong quá trình sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn.

Kiên quyết xử lý các doanh nghiệp thua lỗ, các dự án đầu tư không hiệu quả, hiệu quả thấp theo cơ chế thị trường; có cơ chế kiểm soát phù hợp nguồn vốn mua, bán, sáp nhập doanh nghiệp; thực hiện công khai, minh bạch, đúng pháp luật trong đầu tư, quản lý tài chính, mua sắm, phân phối thu nhập, công tác cán bộ, cổ phần hóa, thoái vốn.

Chỉ đạo thực hiện tốt chính sách đối với người lao động và lao động dôi dư trong doanh nghiệp nhà nước thực hiện sắp xếp, đổi mới, trong đó có người quản lý, điều hành doanh nghiệp. Áp dụng các nguyên tắc quản trị doanh nghiệp theo thông lệ quốc tế.

DUYÊN DUYÊN

VNECONOMY