Sáng 23/9, phiên toà xét xử hành vi của Hà Văn Thắm, Nguyễn Xuân Sơn và các đồng phạm xảy ra tại OceanBank tiếp tục bước sang ngày thứ 20 với phần đưa ra quan điểm tranh luận của các luật sư sau khi Viện Kiểm sát có phần đối đáp vào chiều ngày hôm qua.

>> Xét xử đại án OceanBank chiều 22/9: Nợ xấu nhóm liên quan đến Hà Văn Thắm từng chiếm 79,8%

Ba luật sư bào chữa cho bị cáo Nguyễn Xuân Sơn đã thể hiện các lời tranh tụng của mình. Luật sư Minh Tâm đồng cảm với luật sư Huy Thiệp khi vị luật sư này nói thất vọng với Viện Kiểm sát. Luật sư Phạm Danh Tín cho biết không tán thành nhiều vấn đề với lời đối đáp của Viện Kiểm sát. Còn nữ luật sư Minh Phương mở đầu phần trình bày cho biết "hi vọng và niềm tin vỡ vụn hết".

Luật sư Nguyễn Minh Tâm:
"Sơn là con người của công việc chứ không phải người giỏi phát ngôn"

Luật sư cho rằng Viện Kiểm sát không chứng minh tội mà chỉ suy đoán theo tư duy áp đặt, bất lợi cho Nguyễn Xuân Sơn, vi phạm nguyên tắc tư duy logic.

Ví dụ, trong giai đoạn 2011-2014 Nguyễn Xuân Sơn không còn ở ngân hàng nhưng để quy buộc, VKS cho rằng trước khi về làm việc tại PVN thì Nguyễn Xuân Sơn đã bàn bạc với Thắm để chi lãi ngoài. "Lời đối đáp của Viện Kiểm sát không chứng minh đã vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội trong tố tụng hình sự".

Viện Kiểm sát đã không xem xét sử dụng tài liệu chứng cứ giai đoạn xét hỏi, cho rằng không chấp nhận lời khai đó vì có trách nhiệm phải bảo vệ cáo trạng. Trong khi, cáo trạng là 1 văn bản thể hiện quan điểm của Viện Kiểm sát trên cơ sở nghiên cứu hồ sơ vụ án, chỉ là sự phản ánh quá trình nghiên cứu hồ sơ.

Về tội Tham ô và Lạm dụng chiếm đoạt tài sản của Nguyễn Xuân Sơn, số tiền này phát sinh từ quan hệ không thể tách rời. Luật sư Minh Phương từng yêu cầu trả lại hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung để giải quyết vấn đề một cách khách quan, tránh oan sai. Việc giao nhận tiền giữa Sơn – Quỳnh là giao dịch được xem xét trong vụ án hình sự nên Sơn không có nghĩa vụ chứng minh lời khai của mình mà là nghĩa vụ của cơ quan tiến hành tố tụng.

Nếu không trả hồ sơ để nhập vào 2 vụ án kia, hậu quả sẽ là sự kết luận vội vã, bác bỏ lời khai của Nguyễn Xuân Sơn và thừa nhận lời khai của ông Quỳnh rằng chỉ nhận 20 tỷ đồng và những người khác tại các đơn vị dầu khí là đúng sự thật.

Điểm thứ hai, luật sư Minh Tâm cho rằng không có sự khác nhau nào giữa hành vi Nguyễn Xuân Sơn và một số người khác cũng thực hiện chuyển tiền. "Chúng tôi đã chứng minh rằng không có sự khác nhau nào nên không thể tách hành vi để xử lý riêng. Các hành vi này cùng tính chất, cùng dòng chảy đồng tiền, cùng đối tượng".

Luật sư đặt ra câu hỏi liệu căn cứ pháp lý nào để Viện Kiểm sát tách hành vi của Nguyễn Xuân Sơn ra để quy buộc Sơn chiếm đoạt. Vì hiện Sơn đã khai rõ không chiếm đoạt tiền mà chỉ giúp Thắm chi chăm sóc khách hàng. Bị cáo Thắm cũng tin vào tư cách của Sơn và xác nhận Sơn không chiếm đoạt tiền của mình.

"Trong bài bào chữa, chúng tôi đã liên hệ với thực trạng xã hội về quà cáp lễ tết và Chỉ thị số 33 năm 2016 của Thủ tưởng để chứng minh lời khai của Nguyễn Xuân Sơn là đúng sự thật.

Cơ sở pháp lý nào để số tiền 20 tỷ đồng đc trừ vào 197 tỷ mà không phải là trừ vào số tiền 49 tỷ tham ô? Số tiền 69 tỷ quy buộc Sơn chiếm đoạt là chiếm đoạt của ai? Ngân hàng Đại Dương hay BSC?

Về tội Lạm dụng..., chúng tôi cho rằng số tiền 69 tỷ này Nguyễn Xuân Sơn không thể lợi dụng chức vụ Tổng Giám đốc của mình để chiếm đoạt tiền. Không có Tổng giám đốc nào lại áp đặt Chủ tịch để chiếm đoạt tiền. Còn khoản tiền 197 tỷ đồng, trong giai đoạn này tiền thuộc về OceanBank mà Nguyễn Xuân Sơn không còn ở ngân hàng". Luật sư cho rằng Sơn không thể lợi dụng cái mà Sơn không có để chiếm đoạt, do đó, không đủ căn cứ để kết tội Tham ô và Lạm dụng.

"Đề nghị Viện kiểm sát đối đáp cho biết Nguyễn Xuân Sơn đã chiếm đoạt 197 tỷ của Oceanbank bằng phương thức và thủ thuật nào kể cả khi có tư cách đại diện phần vốn PVN?"

Luật sư còn cho rằng Nguyễn Xuân Sơn không phải con người của phát ngôn. "Trước tòa, Nguyễn Xuân Sơn trả lời có phần lúng túng. Đó là do trong quá trình hoạt động con người Sơn là con người của công việc chứ không phải con người của phát ngôn. Hà Văn Thắm tin vào tư cách của Nguyễn Xuân Sơn và nhiều người vẫn nghĩ như vậy".

Lịch sử tố tụng, đây là vụ án đầu tiên xử lý hình sự chi lãi ngoài. "Tôi là người tham gia bào chữa 2 vụ án bầu Kiên và Phạm Công Danh, 2 vụ án này không phải chi lãi ngoài", luật sư Minh Tâm nói.

Tuy nhiên, về vấn đề này, HĐXX nhắc luật sư dừng lại nội dung này vì luật sư khác đã nói và đây là các vụ án khác không liên quan.

Luật sư Phạm Danh Tín:
Viện Kiểm sát chưa xem xét bình đẳng giữa PVN và cổ đông khác của OceanBank

Chúng tôi không tán thành nhiều vấn đề. Quan điểm của tôi ở vụ án này 1 hành vi chi lãi ngoài cùng một mục đích, động cơ, đồng phạm mà truy cứu nhiều tội danh. Cụ thể, trong vụ án này, Nguyễn Xuân Sơn chịu 3 tội danh là không đúng quy định pháp luật, quy định tố tụng. Vấn đề này, Viện Kiểm sát chưa tranh tụng lại với chúng tôi.

Trong 246 tỷ đồng mà PVN chiếm 20% vốn điều lệ nên Nguyễn Xuân Sơn phải trả PVN 49 tỷ đồng. Tại sao 80% cổ đông còn lại lại không có gì cả, có bình đẳng không? Sự bình đẳng ở đây chưa được xem xét, đề nghị Viện Kiểm sát xem xét.

Tham ô tài sản là sử dụng chức vụ quyền hạn của mình để chiếm đoạt tài sản do mình quản lý. Về khách quan và chủ quan đều không có căn cứ.

Vấn đề thứ tư, Viện Kiểm sát chưa trả lời thỏa đáng về cố ý làm trái. Các bị cáo trong tội danh này ai là người mong muốn cho thiệt hại xảy ra trong khi mong muốn đều là vì cứu ngân hàng, không nghĩ gây phương hại. Trong khi, đây là yếu tố bắt buộc trong cố ý làm trái. Cơ quan có thẩm quyển xác định thiệt hại cũng chưa có.

Luật sư Minh Phương:
Tại sao lại nắm tóc kẻ trọc đầu?

Đối với việc Viện Kiểm sát cho rằng Nguyễn Xuân Sơn là người đại diện phần vốn góp nên Sơn là chủ thể hành vi, luật sư đặt ra câu hỏi Viện kiểm sát có hay không tài liệu chứng minh.

Một lần nữa, luật sư chứng minh bị cáo Sơn không là người đại diện phần vốn góp. Công văn giới thiệu đề nghị Nguyễn Xuân Sơn làm Phó Chủ tịch sai thẩm quyền nên không có giá trị, OceanBank chưa từng có sự đồng ý, PVN không có quyết định chính thức.

Trong khoảng thời gian 4 tháng cho rằng Nguyễn Xuân Sơn là người đại diện vốn góp không có văn bản nào nhận chỉ đạo từ PVN. Báo cáo OceanBank gửi về PVN không có chữ ký của người đại diện vốn góp và chỉ có chữ ký của Tổng Giám đốc. Người của PVN sẽ phải được hưởng lương người đại diện vốn nhưng Sơn không có. Hà Văn Thắm đã khẳng định điều này tại phiên tòa và cho biết đây chỉ là khoảng thời gian quá độ chuyển giao giữa ông Nguyễn Ngọc Sự và bà Vũ Thị Thanh Hương.

"Tại sao lại nắm tóc kẻ trọc đầu khi Nguyễn Xuân Sơn không phải người đại diện vốn góp? Tại sao không chấp nhận lời khai có lợi cho bị cáo?", luật sư đặt ra câu hỏi.

Nhiều người cũng không chứng minh được chi cho ai nhưng bị quy Cố ý làm trái mà không phải Lạm dụng… như Sơn. Nhiều câu hỏi về khoản tiền 246 tỷ cho rằng Nguyễn Xuân Sơn chiếm đoạt chưa được Viện Kiểm sát trả lời.

Cơ quan Thuế, kiểm toán có sai hay không khi các khoản chi nếu không ghi nhận sẽ tăng hơn nghìn tỷ đồng lợi nhuận. Thực chất đây là khoản tiền cộng gộp trong 4 năm trong chi phí kinh doanh của ngân hàng.

Luật sư cũng đã đề nghị Viện Kiểm sát đưa ra sự khác nhau giữa khoản tiền 69 tỷ đồng trực tiếp chi và 246 tỷ đồng chi qua trung gian nhưng không được Viện Kiểm sát trả lời.

Luật sư bào chữa ông Phạm Công Danh

Xuyên suốt trong quá trình lập hồ sơ cho Trung Dung Vay, không có sự bàn luận thống nhất giữa Thắm và Danh về mục đích vay vốn. Khoản 500 tỷ bị sử dụng sai mục đích nhưng có gây hậu quả hay không? Cần xác định lại chính xác hậu quả của việc này do đã có các tài sản đảm bảo.

Về biên bản cam kết ba bên, luật sư đồng ý về việc cần xem xét lại về tính pháp lý như quan điểm của Viện Kiểm sát cho rằng biên bản "mang tính hình thức, không đủ pháp lý". Việc ký cam kết cần có sự hoàn thiện về mặt thủ tục. Trong khi thời gian đó, NH Đại Tín đã chịu sự giám sát của Tổ Kiểm tra giám sát ngân hàng. Văn bản này phải có ý kiến của Tổ Kiểm tra giám sát. Theo luật sư văn bản 3 bên chỉ là hình thức vì các bị cáo vi phạm tội danh "vi phạm quy định cho vay của TCTD" hoàn toàn biết mục đích thực sự của khoản vay trên là nhằm đảm bảo thanh khoản cho NH Đại Tín.

Luật sư Đỗ Mạnh Trường bào chữa cho Nguyễn Minh Thu:

Theo luật sư, BSC là pháp nhân hoạt động theo đúng quy định của pháp luật, nộp đầy đủ thuế. Về tội Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản, bị cáo Thu không thể biết và không biết cách thức sử dụngkhoản 12,9 tỷ, điều này nằm ngoài ý chí và công việc. Mặt khác đây cũng chưa xác định là lợi nhuận của BSC. Do đó không có căn cứ để kết luận bị cáo Thu là đồng phạm với Thắm và Sơn để chiếm đoạt tiền.

Luật sư đề nghị VKS tuyên bị cáo Thu không vi phạm tội “Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản”.

Về tội cố ý làm trái, căn cứ vào lời khai của Đỗ Đại Khôi Trang, Nguyễn Thị Thu Ba đã khai không nhận bất kỳ chỉ đạo nào từ Nguyễn Minh Thu. Do đó cần đánh giá giảm trừ trách nhiệm của bị cáo Thu với số tiền 184 tỷ liên đới khối KHCN, giảm trừ 84 tỷ liên đới với bị cáo Thu Ba và 116 tỷ chưa đủ căn cứ xác định.

Ngoài ra có những tình tiết giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo Thu tương tự như các Giám đốc khối Hội sở. Nguyễn Minh Thu được đánh giá là thành khẩn khai báo, là người làm công ăn lương, không hưởng lợi, không thể biết rằng vi phạm pháp luật mà chỉ nghĩ là chế tài hành chính…

Luật sư Đỗ Huy Ngọc bào chữa bị cáo Lê Thị Thu Thủy

Luật sư cho rằng lời đối đáp của Viện Kiểm sát thể hiện sự không quan tâm nội dung diễn biến tại phiên tòa của vị đại diện Viện Kiểm sát. Thông tư 02 do Phó Thống đốc ký, Chỉ thị 02 do Thống đốc ký nên cần đưa Chỉ thị vào để xem xét vi phạm hành chính hay hình sự như tội 165 Cố ý làm trái…

Góc khuất của vụ án là việc liên quan đến quyết định mua lại OceanBank của NHNN. Việc này sẽ xác định tư cách của OceanBank mới có đủ tư cách nhận bồi thường hay không. Nếu không xem xét tại vụ án này thì không thể xác định được. Kết quả giám định có nhiều vấn đề nhưng cũng chưa được Viện Kiểm sát đối đáp.

Về việc cá thể hóa hành vi hình sự của bị cáo Thủy, bị cáo Thủy chỉ chịu trách nhiệm với 22 tỷ đồng chứ không phải toàn bộ tiền liên đới. Vấn đề mà luật sư đưa ra chưa được Viện Kiểm sát đối đáp, phản hồi.

Tình tiết giảm nhẹ luật sư đưa ra có 5 điều. Bị cáo Thủy đã được bổ sung tình tiết giảm nhẹ về sự thành khẩn của bị cáo. Viện Kiểm sát không có tranh luận cụ thể lý do tình tiết giảm nhẹ được áp dụng hay không áp dụng.

"Chúng tôi vì thế không có căn cứ để tranh luận của Viện Kiểm sát cũng không thể yên tâm với Viện Kiểm sát".

Bị cáo Thủy có tiếng kêu khẩn thiết khi mình không thừa hành, không có chức năng duyệt chi nên thiệt hại không nằm ở chỗ bị cáo.

Việc xác định số tiền bồi thường không có căn cứ dựa trên hành vi xác định hậu quả. Hậu quả là tài sản bị mất đi do hành vi vi phạm pháp luật. Bị cáo Thủy không là người cầm tiền. Tại sao bị cáo Thủy phải chịu trách nhiệm dân sự. Đây là không có căn cứ. Xác định như thế có chính xác không?

Bị cáo Thủy đã chủ động cùng khối thực hiện hoàn ứng bằng tiền mình có thể hưởng một cách hợp pháp với số tiền 2 tỷ đồng. Điều này cho thấy tâm thế khi thực hiện nghiệp vụ này là hoàn toàn trong sáng.

Về việc có hay không có tội phạm, luật sư từng hỏi Hà Văn Thắm khi ông vi phạm ông có nghĩ rằng sẽ vi phạm hình sự không và được trả lời là không. Trong khi để cấu thành tội Cố ý làm trái… phải có hành vi cố ý trực tiếp, biết hành vi gây nguy hiểm xã hội. Cấp dưới không thể cùng biết tội phạm để cùng phạm tội.

Luật sư mong Viện Kiểm sát đối đáp thiệt tình, đừng để có quá nhiều góc khuất không nhìn thấy được, ảnh hưởng đến các bị cáo ngồi đây.

Luật sư bào chữa cho Nguyễn Văn Hoàn

Bị cáo là người làm công ăn lương, thực hiện công việc trên cơ chế, quy định của ngân hàng. Tại thời điểm phê duyệt, Hoàn không biết mục đích vay thực sự mà chỉ dựa trên hồ sơ vay vốn.

Theo quy định cho vay của NHNN, Trung Dung có đủ tư cách vay, mục đích vay vốn hoàn toàn phù hợp, có tài sản đảm bảo, có dự án thực hiện đảm bảo dòng tiền. việc phê duyệt cho Trung Dung vay là hoàn toàn đúng các quy định của pháp luật.

Biên bản 3 bên Viện Kiểm sát cho rằng không có tính pháp lý, theo luật sư, điều này là không phù hợp.

Luật sư bào chữa cho Lê Tuấn Anh

Nếu cho rằng Lê Tuấn Anh là người quản lý chi nhánh Thăng Long và phải biết nhân viên chi lãi ngoài là trái pháp luật là không đủ cơ sở. Việc chi lãi ngoài tại chi nhánh thực hiện từ trước đó, các nhân viên khi thực hiện cũng không báo cáo Lê Tuấn Anh. Viện Kiểm sát đưa ra lỗi cố ý gián tiếp, nếu cố ý gián tiếp trong trường hợp này là không thoả mãn vì đến khi vụ án truy tố, bị cáo mới biết chi nhánh mình thực hiện chi lãi ngoài.

Luật sư bào chữa cho Phạm Hoàng Giang:

Việc Viện Kiểm sát đề nghị xem xét lại việc cấu thành tội phạm của Phạm Hoàng Giang trong tội Lạm dụng chức vụ là một yếu tố tích cực. Về mức hình phạt, luật sư đề nghị giảm về mức thấp nhất cho bị cáo. Về nhận thức, bị cáo đã rất thành khẩn, nhận trách nhiệm và nhận thức có biến chuyển, đồng thời bị cáo có nhân thân tốt, gia đình có công với Cách mạng, bố và mẹ được tặng huy chương kháng chiến hạng nhất và hạng nhì, con gái bị cáo mới 8 tuổi nhưng hàng chục lần phẫu thuật.

Luật sư cũng gửi lời cám ơn tới các bị cáo đã đóng góp hỗ trợ cho con gái bị cáo Giang dù hoàn cảnh của các bị cáo cũng rất khó khăn và mong HĐXX tạo điều kiện cho bị cáo được trở về sau vụ án này thực hiện trách nhiệm bổn phận người làm cha.

Hai luật sư bào chữa cho bị cáo Hứa Thị Phấn

Luật sư Trương Thị Minh Thơ trình bày với HĐXX về chuyện 81 bút lục theo luật sư đã bị mất nhưng sau đó HĐXX yêu cầu không cho trình bày để tránh mất thời gian đồng thời viện Kiểm sát cũng đã có đối đáp khẳng định hồ sơ còn nguyên vẹn. Tuy nhiên, luật sư Thơ cho rằng các luận cứ luật sư gửi nhưng không được Viện Kiểm sát đọc.

"Tôi hoàn toàn toàn thống nhất với luật sư Thiệp bảo vệ bị cáo Thắm và Hoàn về việc số tiền 500 tỷ là mục đích sử dụng cho quá trình tái cơ cấu, không phải là thụ hưởng cá nhân".

Sau khi tất toán khoản vay của bà Phấn, các tài sản sau khi giải chấp liên quan đến 5 người trong nhóm bà Phấn lại được trả về Thiên Thanh. Số tài sản đó hiện đã kê biên đến vụ án liên quan đến VNCB chứ không phải liên quan đến bà Phấn.

Viện Kiểm sát không có căn cứ chứng minh bà Phấn là người làm hồ sơ vay, phía bà Phấn chỉ là người ký thế chấp tài sản và chỉ bảo đảm cho một nửa khoản vay tương đương 250 tỷ đồng.

Luật sư khẳng định bà Phấn không hề đồng phạm cho quá trình cho vay Công ty Trung Dung vì hoàn toàn không có bàn luận thoả thuận về mục đích khoản vay. Luật sư cũng đặt ra lại câu hỏi với Viện Kiểm sát về căn cứ nào để chứng minh bà Phấn là người thụ hưởng cuối cùng số tiền 500 tỷ đồng.

Luật sư Thanh Thảo cho rằng bản khai của NH Xây dựng không đúng đã dẫn đến việc trích dẫn nguồn tiền không chính xác, không đầy đủ, trọn vẹn, do đó, buộc bà Phấn chịu trách nhiệm với số tiền 500 tỷ đồng và có nghĩa vụ trả gốc và lãi cho OceanBank.

Như vị luật sư đồng nghiệp, bà Thảo đặt câu hỏi cơ sở đâu để buộc bà Phấn như vậy. Bà nhắc lại hồ sơ thể hiện rõ Trung Dung mới là người đi vay. OceanBank thu lãi trực tiếp từ Trung Dung chứ không phải bà Phấn.

Theo luật sư Thảo, chính Thiên Thanh cũng có Đơn kiến nghị 4/9/2015 gửi TBT Nguyễn Phú Trọng trong đó có nói khoản nợ 500 tỷ đồng đứng tên Trung Dung để vay vốn cho dự án tại Tô Hiến Thành. Khu đất 268 Tô Hiến Thành đến này Thủ tướng đã đồng ý chuyển mục đích sử dụng vốn. Vì giá trị khu đất lớn nên nhiều đối tác mong muốn triển khai dự án.

Với đề nghị này, Tập đoàn Thiên Thanh đã xác định rõ khoản vay của ai. “Phải nhận thức rõ Thiên Thanh mới trình lên như vậy”.

Cho rằng bà Phấn phải trả gốc và lãi nhưng bà Phấn không là người đi vay, ai vay người đó trả. Tại phiên tòa xét xử trước, ông Danh thừa nhận tôi chịu trách nhiệm khoản vay này.

Nguyên tắc truy thu dòng tiền cuối cùng không phù hợp. Hai bản cung vào lúc bà Phấn đi cấp cứu liệu có đủ khách quan. Tại phiên tòa, Hà Văn Thắm nhắc lại đối với chứng tử mà ông hoàn trả ông Danh 500 tỷ đồng cùng lời khai bà Phấn không muốn bán cho ông Danh. Đây là các nội dung nằm trong 81 bút lục bị rút ra.

HĐXX kết thúc phiên tòa buổi sáng ngày 23/9.