Thị trường ngoại hối trong nước chứng kiến nhiều biến động trong tháng 5/2022 sau khi FED tiến hành nâng lãi suất cơ bản lần đầu tiên kể từ năm 2018.

Tính chung 5 tháng đầu năm 2022, tỷ giá USD niêm yết tại các ngân hàng đã tăng 1,8 - 2%. Diễn biến này tương đối trái ngược với xu hướng ổn định của những năm gần đây, dù trong tháng 5 vừa qua, NHNN đã có những biện pháp ổn định thị trường như thay đổi tỷ giá bán USD cũng như bán ngoại tệ nhằm hỗ trợ nhu cầu thị trường.

Đến tháng 6, tỷ giá USD tiếp tục có xu hướng tăng tại thị trường ngân hàng. Riêng trong tuần trước, giá USD tại các ngân hàng đã tăng thêm 50 - 70 đồng/USD ở mỗi chiều giao dịch. So với mức thấp nhất ghi nhận vào gần cuối tháng 1, tiền đồng mất giá khoảng 2,5%. Trong khi giá USD trên thị trường tự do tiếp tục duy trì quanh vùng 23.950 – 24.000 đồng/USD, tương ứng mức tăng khoảng 1,6% so với cuối năm trước.

Giới phân tích cho rằng, VND liên tục chịu sức ép mất giá so với USD do cả nguyên nhân bên ngoài và các vấn đề nội tại trong nước.

Theo ông Trần Ngọc Báu - Founder & CEO của WiGroup, nguyên nhân chính khiến tỷ giá liên tục tăng trong thời gian gần đây đến từ sự dịch chuyển của luồng tín dụng trên cán cân tài chính và việc đồng USD mạnh lên rõ rệt so với hấu hết các đồng tiền mạnh khác.

Trong gần 3 năm qua Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ của tín dụng quốc tế khi các tổ chức trong nước đẩy mạnh đi vay nước ngoài và các tổ chức nước ngoài đẩy mạnh gửi tiền vào trong nước nhằm tận dụng khoảng chênh lệch lớn giữa lãi suất trong nước và quốc tế khi tỷ giá USD/VND ổn định, thậm chí giảm. Mỗi quý lượng tiền tín dụng và tiền gửi đổ về Việt Nam ở mức 3 - 5 tỷ USD, thay cho mức bình quân chỉ 0,5 - 1 tỷ USD giai đoạn trước đó.

Tuy nhiên từ cuối năm 2021 khi chính sách tiền tệ của các ngân hàng trung ương lớn toàn cầu, tiêu điểm là FED thay đổi từ nới lỏng sang thu hẹp và định hướng thắt chặt đã làm khoảng cách này giảm đi nhanh chóng và điều khó tránh khỏi là lượng tín dụng và tiền gửi của nước ngoài sẽ giảm đi, xấu hơn nữa có thể là đảo ngược. Đây là yếu tố gây áp lực rất lớn lên tỷ giá và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Ông Báu dự báo việc FED tăng lãi suất nhanh và thậm chí tiến hành thu hẹp QE chắc chắn sẽ gây áp lực lên tỷ giá USD/VND trong ngắn và trung hạn.

Ngoài vẫn đề trên, tỷ giá cũng chịu áp lực một phần bởi yếu tố mùa vụ ngắn hạn khi cuối quý II hàng năm thường là giai đoạn thâm hụt xuất nhập khẩu hàng hoá tăng cao.

Trong khi đó, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho rằng sự lệch pha trong chính sách tiền tệ giữa Việt Nam và Mỹ dẫn đến áp lực duy trì lên tỷ giá USD/VND.

Cụ thể, chênh lệch lãi suất giữa USD và VND liên tục giảm thậm chí đi vào vùng âm, đặc biệt là với các kỳ hạn ngắn. Thanh khoản vốn bằng USD giảm và duy trì ở mức thấp. Lãi suất huy động USD trên liên ngân hàng cũng được thúc đẩy bởi quyết định tăng lãi suất của FED.

Mặt khác, lãi suất VND liên ngân hàng giảm sâu sau khi hạn mức tăng trưởng tín dụng không còn nhiều và tăng trưởng huy động phục hồi mặc dù dư nguồn trên thị trường 1 đạt mức thấp nhất trong nhiều năm. Hơn nữa, để hỗ trợ nền kinh tế, NHNN đã nỗ lực duy trì các lãi suất chính sách của Việt Nam, dẫn đến áp lực lên dòng chảy USD và theo đó là tỷ giá hối đoái.

Tỷ giá USD/VND sẽ biến động như thế nào trong năm 2022?

Dù giảm so với USD, VND vẫn là một trong những đồng tiền giữ giá tốt nhất trong bối cảnh đồng bạc xanh đang ở mức cao nhất kể từ năm 2002.

Theo Bloomberg, chỉ số đồng USD (DXY) từ đầu năm đến nay đã tăng hơn 8,0%. Điều này kéo theo sự mất giá của rất nhiều đồng tiền trên thế giới, cụ thể, đồng tiền ở các nước phát triển như Nhật Bản (JPY), Anh (GBP) và khu vực EU (EUR) đều mất giá lần lượt là 16,8%, 11,5% và 8,5% so với đồng USD. Trong khi đó, đồng NDT của Trung Quốc mất giá khoảng 6,3%, đồng INR của Ấn Độ mất giá khoảng 5,0%, đồng tiền của các nước trong khu vực ASEAN đều có mức mất giá thấp nhất là 2,9% (đồng Rupiah Indonesia) đến cao nhất là 6,0% (đồng Ringgit Malaysia).

Theo VDSC, áp lực đối với tỷ giá từ nay đến cuối năm vẫn còn rất lớn, dù vậy, VND sẽ không bị mất giá quá mạnh như các đồng tiền khác dựa trên một số cơ sở: 1) đồng USD đang neo ở mức cao kỷ lục và lộ trình tăng lãi suất của Fed đã phản ánh phần nhiều vào đợt tăng từ đầu năm đến nay, chỉ số USD sẽ khó giảm mạnh nhưng cũng khó tăng cao hơn từ vùng hiện tại; 2) áp lực mất giá của đồng NDT sẽ giảm dần trong nửa cuối năm 2022; và 3) định hướng điều hành tỷ giá linh hoạt tiếp tục được khẳng định trong cuộc họp mới nhất của NHNN, đồng thời NHNN cũng phát đi tín hiệu sẵn sàng ứng phó với áp lực lớn hơn nữa từ những biến động bên ngoài trong thời gian tới.

Từ những cơ sở này, nhóm phân tích kỳ vọng VND chỉ mất giá khoảng 2,0-2,5% so với USD trong năm 2022, cao hơn 1 điểm % so với kỳ vọng vào đầu năm.

Dự báo về diễn biến tỷ giá, Chứng khoán VCBS cho rằng trong giai đoạn này, nguồn cung ngoại tệ có diễn biến không quá thuận lợi so với các năm trước khi Việt Nam tăng nhập khẩu hàng hóa nguyên liệu trong giai đoạn giá cả tăng cao, triển vọng xuất khẩu hàng hóa kém hơn kỳ vọng khi triển vọng kinh tế toàn cầu giảm đi kèm với gián đoạn chuỗi cung ứng. Mặt khác, tính tới ngày 20/5/2022, ước tính các dự án đầu tư nước ngoài đã giải ngân được 7,71 tỷ USD, như vậy tăng với tốc độ trung bình 7,8% so với cùng kỳ năm 2021. Trên cơ sở đó, VCBS duy trì dự báo VND có thể giảm giá đến 2% so với đồng USD.

Với nhận định lạc quan hơn, VnDirect thấy rằng các yếu tố cơ bản để giữ cho VND ổn định trong những năm gần đây vẫn được duy trì, bao gồm thặng dư thương mại cải thiện và dự trữ ngoại hối cao. Nhóm phân tích dự báo thặng dư thương mại tăng lên mức 7,2 tỷ USD trong năm 2022 từ mức 3,3 tỷ USD trong năm 2021. Thặng dư tài khoản vãng lai dự báo tăng lên mức 1,4% GDP vào năm 2022, từ mức thâm hụt 0,3% GDP vào năm 2021.

VnDirect cũng kỳ vọng dự trữ ngoại hối của Việt Nam đạt 122,5 tỷ USD vào cuối năm 2022 (tương đương 3,9 tháng nhập khẩu), giải ngân FDI tăng trưởng ổn định và nguồn kiều hối dồi dào cũng góp phần ổn định thị trường ngoại hối. Do đó, tỷ giá USD/VND sẽ tăng không quá 2% trong cả năm 2022.

Trong khi đó, TS. Cấn Văn Lực và Nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV dự báo tỷ giá năm 2022 tăng khoảng 2-2,3%.

Theo nhóm phân tích, giá USD/VND dự báo tăng không quá lớn do NHNN thực hiện chính sách điều hành linh hoạt chủ động, bám sát diễn biến thị trường và can thiệp khi cần thiết. Đồng thời, dự trữ ngoại hối của Việt Nam đang đạt mức cao kỷ lục (khoảng 110 tỷ USD). Nguồn cung ngoại tệ như kiều hối, giải ngân FDI dự báo vẫn tăng trưởng ổn định, cán cân thương mại 5 tháng đầu năm thặng dư 2,53 tỷ USD và cả năm dự kiến vẫn thặng dư (dự báo khoảng 4-8 tỷ USD).