Hai triệu thanh niên từ 15 tuổi trở lên không có việc làm và không đi học

Kết quả điều tra lao động việc làm quý 1 năm 2021 của Tổng cục Thống kê ghi nhận số người tham gia thị trường lao động giảm so với quý trước và so với cùng kỳ năm trước.

Người lao động làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp

Trong quý đầu năm 2021, cả nước có 9.1 triệu lao động từ 15 tuổi trở lên chịu ảnh hưởng của dịch Covid 19. Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức và lao động thiếu việc làm đều tăng so với quý trước và cùng kỳ năm trước. Điểm sáng đáng lưu ý nhất trong quý 1 của thị trường lao động là sự gia tăng mức thu nhập từ công việc của người lao động so với quý trước và cùng kỳ năm trước.

Lực lượng lao động giảm so với quý trước và cùng kỳ năm trước, tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng, đạt 26,0%

Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên trong quý 1 năm 2021 là 51 triệu người, giảm 1.1 triệu người so với quý trước và giảm 180.9 ngàn người so với cùng kỳ năm trước. So sánh với quý trước, sự sụt giảm của lực lượng lao động là xu thế thường quan sát được trong nhiều năm kể cả những năm trước khi xảy ra đại dịch do tâm lý “tháng giêng là tháng ăn chơi” của nhiều lao động sau kì nghỉ Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, sự bùng phát trở lại của đại dịch Covid-19 ngay trước dịp Tết Nguyên đán đã làm thay đổi xu thế tăng thường thấy so với cùng kỳ các năm trước. Thông thường, theo đà tăng dân số, lực lượng lao động năm sau luôn tăng so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, lực lượng lao động quý 1 năm 2021 xuống thấp hơn cùng kỳ năm trước gần 200 ngàn người và thấp hơn cùng kỳ khi chưa có dịch (năm 2019) khoảng 600 ngàn người.

Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động quý 1 năm 2021 ước tính là 68.7%, giảm 1.6 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 1.1 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của nữ là 62.6%, thấp hơn 12.7 điểm phần trăm so với nam (75.3%). Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của khu vực thành thị là 66.7%, trong khi đó tỷ lệ này ở nông thôn là 69.9%.

Xem xét theo nhóm tuổi, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động ở khu vực thành thị thấp hơn khu vực nông thôn ở hầu hết các nhóm tuổi, trong đó chênh lệch nhiều nhất được ghi nhận ở nhóm 15-24 tuổi (thành thị: 41.2%; nông thôn: 48.0%) và nhóm từ 55 tuổi trở lên (thành thị: 35.0%; nông thôn: 47.9%). Điều này cho thấy, người dân tại khu vực nông thôn gia nhập thị trường lao động sớm hơn và rời bỏ thị trường muộn hơn khá nhiều so với khu vực thành thị; đây là đặc điểm điển hình của thị trường lao động với cơ cấu lao động tham gia ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng cao.

Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ từ sơ cấp trở lên quý 1 năm 2021 là 26.0%, cao hơn 0.2 điểm phần trăm so với quý trước và cao hơn 0.8 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ qua đào tạo của lao động giữa khu vực thành thị và nông thôn vẫn có sự chênh lệch đáng kể. Tỷ lệ này ở khu vực thành thị đạt 40.7%, cao hơn gấp 2.3 lần khu vực nông thôn (17.8%).

Trong tổng số 23.2 triệu người từ 15 tuổi trở lên không tham gia thị trường lao động (ngoài lực lượng lao động) của quý 1 năm 2021 có đến 60.8% ở khu vực nông thôn; họ chủ yếu ở độ tuổi đang đi học và nghỉ hưu. Phần lớn trong số họ chưa tham gia khóa đào tạo nào từ sơ cấp trở lên (chỉ có 10.8% lao động không tham gia thị trường lao động có bằng, chứng chỉ từ sơ cấp trở lên).

Sự bùng phát lần thứ 3 của đại dịch Covid-19 đã làm suy giảm đà phục hồi của thị trường lao động đã đạt được trong 2 quý cuối năm 2020.

Trong quý 1 năm 2021, số người từ 15 tuổi trở lên có việc làm là 49.9 triệu người, giảm 959.6 ngàn người so với quý trước và giảm 177.8 ngàn người so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, giảm chủ yếu ở khu vực nông thôn và ở nam giới (tương ứng là giảm 491.5 nghìn người và 713.4 ngàn người so với cùng kỳ năm trước).

Trong năm 2020, sự bùng phát mạnh của dịch Covid-19 đã làm thị trường lao động suy giảm mạnh trong quý 2, số lao động có việc làm giảm từ 50.1 triệu người trong quý 1 xuống còn 48.1 triệu người, giảm gần 2 triệu người. Cũng trong năm này ở hai quý tiếp theo, do sự kiểm soát dịch tốt cùng việc thực hiện nới lỏng cách ly xã hội và những chính sách hỗ trợ ảnh hưởng của Chính phủ, thị trường lao động có có sự phục hồi trở lại, lao động có việc làm tăng lên đạt mức 50.9 triệu người, gần đạt được mức trước khi xảy ra dịch Covid-19 là 51.0 triệu người. Tuy nhiên, đến quý 1 năm 2021, sự bùng phát trở lại của đại dịch Covid với những diễn biến phức tạp ngay trong dịp Tết nguyên đán, đã làm giảm đà phục hồi của thị trường lao động đã đạt được trước đó. Lao động có việc làm giảm còn 49.9 triệu người, giảm 1.8% so với quý trước và giảm 0.36% so với cùng kỳ năm trước.

Nhật Quang

FILI