Những ngày qua, VN-Index liên tục chinh phục những mốc điểm cao nhưng thực tế chỉ có một số nhóm ngành tăng trưởng và một số cổ phiếu đầu ngành tăng mạnh kéo chỉ số lập đỉnh 10 năm. Các cổ phiếu này thay nhau tăng điểm và kéo chỉ số chứ không đồng loạt tăng để tạo tính lan tỏa toàn thị trường, các cổ phiếu nhóm Mid cap và penny vẫn biến động quanh mức tham chiếu hoặc chìm trong sắc đỏ.

Thực trạng xanh vỏ đỏ lòng xuất hiện và hiện tượng thị trường tăng gần 20 điểm nhưng tài khoản vẫn lỗ xảy ra ở những nhà đầu tư không có “cổ phiếu trụ” trong danh mục. Điều này dẫn đến 2 trạng thái tâm lý, một là nhà đầu tư cầm cổ phiếu nhưng không tăng và sốt ruột muốn bán để cơ cấu lại danh mục, mua cổ phiếu trụ để khỏi lỡ sóng. Mặt khác, những nhà đầu tư sẵn tiền mặt thì e ngại thị trường tăng quá nóng và không dám mua cổ phiếu vì sợ khi mua xong thị trường sẽ điều chỉnh.

Vẫn có giải pháp khác, khi thị trường tài chính Việt Nam đã có những bước tiến mới.

Cơ hội ở thị trường phái sinh

Song hành cùng không khí sôi động của thị trường cơ sở là thị trường chứng khoán phái sinh. Trong phiên giao dịch ngày 21/11/2017, hợp đồng tương lai (HĐTL) VN30 đáo hạn tháng 6/2018 đã lần đầu vượt mức 1.000 điểm với thanh khoản tăng vọt,tính từ ngày bắt đầu giao dịch 23/10,giá trị HĐTL VN30F1806 (với giá khởi điểm 821,8 điểm) đã tăng 22% sau gần 1 tháng. Còn lại 03 HĐTL VN30 giữ sắc xanh trong phiên, trong đó VN301712 ở mức 958 điểm (tăng 3%), VN30F1801 ở mức 969 điểm (tăng 2,5%) và VN30F1803 đạt 993 điểm (tăng 3,4%), điều này cho thấy sự lạc quan về thị trường trong trung và dài hạn.

Những nhà đầu tư chưa kịp mua cổ phiếu trên thị trường cơ sở hoặc cầm tiền mặt sợ mua xong thị trường sẽ điều chỉnh, mất lợi thế về T có thể mở vị thế giao dịch trên thị trường phái sinh.Đó là chiến lược mở vị thế mua hợp đồng tương lai (Go long) hợp đồng tương lai với tỷ lệ ký quỹ từ 10-15%, khá cao so với thị trường cơ sở, sau đó chốt lời ngay trong phiên khi thị trường trở nên quá hưng phấn. Ngược lại, nhà đầu tư đã có sẵn cổ phiếu trên thị trường cơ sở, lo rằng thị trường sẽ điều chỉnh có thể mở vị thế bán (go short) hợp đồng tương lai trên thị trường phái sinh để phòng hộ cho danh mục của mình.

Giao dịch Arbitrage (giao dịch chênh lệnh giá)

Ngoài những chiến lược đầu cơ vị thế hợp đồng tương lai kể trên, chiến lược Arbitrage (Giao dịch chêch lệnh giá) cũng có thể áp dụng trên thị trường phái sinh khi nhà đầu tư đã “lỡ tàu” trên thị trường cơ sở.

Chiến lược giao dịch chênh lệch giá có thể hiểu đơn giản là mua một tài sản tài chính ở nơi giá thấp và bán lại ở nơi giá cao hơn (hoặc ngược lại) tại cùng một thời điểm để thu lợi nhuận từ chênh lệch giá hoặc ngược lại.

Chiến lược này có thể áp dụng với sản phẩm tài chính mới như Chứng chỉ Quỹ ETF (ví dụ như chỉ số E1VFVN30 hoặc FUESSV50), được thực hiện bằng việc mua và bán các chứng khoán có cùng một tài sản cơ sở, do một tác động nào đó dẫn đến các giá của các chứng khoán này có mức sai lệch so với điểm cân bằng, nhà đầu tư sẽ thực hiện mua bán để kiếm lời.

Có thể áp dụng chiến lược này trong phiên 21/11/2017 với chứng chỉ quỹ E1VFVN30 và hợp đồng tương lai VN30F vì có cùng tài sản cơ sở là 30 cổ phiếu trong rổ VN30.

Ngay đầu phiên giao dịch, chứng chỉ quỹ E1VFVN30 đã xuất hiện GAP chêch lệnh tới 5% (khoảng trống về giá do thị trường quá hưng phấn) so với thị trường cơ sở là chỉ số VN30-Index, đây là cơ hội có thể thực hiện giao dịch Arbitrage.

Ví dụ về GAP trong ngày 21/11

Như thế nào? Chúng ta có thể thực hiện đồng thời lệnh mua chứng chỉ quỹ E1VFVN30 và mở vị thế bán 1 lượng tương ứng hợp đồng tương lai VN30F để phòng hộ cho danh mục của tài sản cơ sở. Hiện tại đang có 4 hợp đồng tương lai với các kỳ hạn khác nhau, nếu mở vị thế bán (go short) hợp đồng tương lai ngắn hạn như VN30F1712 thì nên cân nhắc đóng vị thế ngay trong phiên, còn các hợp đồng dài hạn khác như VN30F1801, VN30F1803 và VN30F1806 thì theo xu hướng thị trường để có thể gia tăng hay giảm tỷ trọng vị thế nắm giữ vì các phiên tiếp theo, chỉ số có thể sẽ tiếp tục tạo GAP và xuất hiện thêm cơ hội giao dịch.

Bản chất của việc đồng thời thực hiện 2 vị thế mua (go long) chứng chỉ quỹ ETF E1VFVN30 và vị thế bán hợp đồng tương lai VN30FXXXX vì cả 2 chỉ số này đều mô phỏng thị trường cơ sở (Underlying asset) là chỉ số Vn30-Index. Việc mở bán (go short) hợp đồng tương lai là để phòng hộ (hedging) danh mục đã mua trước đó và thu được lợi nhuận là phần chênh lệch. Ở đây, lợi nhuận chính là 5% phần gap chênh với tỷ lệ ký quỹ 10-15%, chiến lược này có rủi ro thấp, và thao tác thực hiện cũng không quá phức tạp.

Như vậy, khi thị trường giá lên, để có thể giao dịch kiếm lời ngoài việc mua cổ phiếu hay mua chỉ số, thì chiến lược giao dịch chênh lệch giá cũng có thể áp dụng cho cả những nhà đầu tư đang cầm cổ phiếu hay những nhà đầu tư đang băn khoăn đứng ngoài thị trường. Các hợp đồng chỉ số và chứng chỉ quỹ cũng chỉ là công cụ tài chính, để kiếm lời dựa vào các công cụ này, nhà đầu tư phải có sự hiểu biết sâu và chi tiết cũng như cách thức hoạt động của các loại công cụ tài chính này.