Đầu tháng 8/2016, CTCP Than Đèo Nai-Vinacomin (TDN) sẽ phát hành 13,44 triệu cổ phiếu thưởng cho cổ đông với tỷ lệ 84% để tăng vốn cổ phần từ nguồn vốn chủ sở hữu. Sau phát hành, vốn điều lệ của TDN nâng lên 294,4 tỷ đồng. Trước đó, Công ty đã thực hiện trả cổ tức bằng tiền năm 2015, với tỷ lệ 6%/cổ phiếu.

Ngoài TDN, hai doanh nghiệp ngành than khác cũng vừa thực hiện chốt quyền trả cổ phiếu thưởng với tỷ lệ rất cao và dự kiến sẽ thực hiện chia thưởng ngay trong tháng 8/2016, đó là CTCP Than Cọc Sáu trả cổ phiếu thưởng với tỷ lệ 150%, tương đương phát hành 19,49 triệu cổ phiếu và CTCP Than Cao Sơn (TCS) trả cổ phiếu thưởng với tỷ lệ 79%. Điểm chung của các DN này là cổ phiếu đang giao dịch ở mức trên dưới 6.000 đồng/CP, thấp hơn so với mệnh giá.

Xét từ khía cạnh cổ đông, đối với việc trả cổ tức bằng cổ phiếu thưởng của các công ty có cổ phiếu thị giá 10.000 đồng trở xuống, có thể thấy, trong ngắn hạn, việc trả cổ tức bằng cổ phiếu sẽ khiến họ nhận được giá trị thấp hơn so với trả cổ tức bằng tiền. Tuy nhiên, nếu xét trong trung và dài hạn, việc trả cổ tức bằng cổ phiếu sẽ giúp DN tăng năng lực tự chủ về tài chính, có điều kiện hướng tới tầm nhìn phát triển bền vững hơn.

Một loạt DN khác cũng vừa công bố chia cổ phiếu thưởng với tỷ lệ khá cao, đơn cử như CTCP Supe Phốt Phát và Hóa chất Lâm Thao (LAS) vừa thông qua kế hoạch phát hành cổ phiếu để tăng vốn từ nguồn vốn chủ sở hữu.

Dự kiến, trong quý III/2016, LAS sẽ phát hành hơn 35 triệu cổ phiếu thưởng cho cổ đông hiện hữu tại ngày chốt danh sách theo tỷ lệ 45%. Nguồn vốn thực hiện là từ nguồn Quỹ đầu tư phát triển và quỹ khác tính đến cuối năm 2016. Dự kiến, sau phát hành, vốn điều lệ của LAS sẽ tăng từ 778,3 tỷ đồng lên hơn 1.128 tỷ đồng, tương ứng số cổ phiếu trên thị trường tăng lên 112,8 triệu đơn vị. Tuy nhiên, với mức giá đang giao dịch trên thị trường là 28.000 đồng/CP, thông tin chia thưởng của LAS nhận được sự đón nhận nhiệt tình từ phía cổ đông.

Cũng có DN kết hợp cả việc phát hành cổ phiếu thưởng và phát hành cho cổ đông hiện hữu như CTCP Kho vận Miền Nam (STG). Công ty này phát hành gần 1,7 triệu cổ phiếu thưởng theo tỷ lệ 100:6 cho cổ đông hiện hữu, đồng thời chào bán hơn 55,1 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu theo tỷ lệ 1:2 với giá phát hành 10.000 đồng/CP, nhằm huy động vốn cho hoạt động mua bán, sáp nhập với doanh nghiệp khác và trả nợ trái phiếu đã phát hành.

Câu hỏi nhà đầu tư thích nhận thưởng bằng tiền mặt hay cổ phiếu có lẽ không nhận được đáp án thống nhất, bởi điều này phụ thuộc vào từng DN. Nếu DN đang hoạt động kinh doanh tốt, cần nguồn vốn để phát triển thì việc các đơn vị này tăng vốn thông qua phát hành cổ phiếu thưởng có phần hợp lý hơn. Ngoài ra, việc nhận cổ phiếu thưởng cũng giúp cổ đông tránh được khoản đóng thuế 5%. Đồng thời, thị giá các cổ phiếu (sau khi chia thưởng) sẽ được điều chỉnh xuống mức thấp nên cũng có cơ hội tăng trưởng trở lại nếu DN vẫn duy trì được kết quả kinh doanh ổn định. Và những điều này sẽ hấp dẫn nhà đầu tư.

Ở chiều ngược lại, đối với các DN hoạt động èo uột, thị giá thấp hơn mệnh giá thì dĩ nhiên nhà đầu tư sẽ thích phương án nhận cổ tức bằng tiền mặt hơn, bởi rủi ro khi cổ phiếu thưởng về đến tài khoản là khá lớn.

Chuyên gia chứng khoán Hoàng Thạch Lân cho rằng, việc trả cổ phiếu thưởng có thể nhìn nhận là một hình thức chia tách cổ phiếu, bất kể thị giá đang ở mức nào, cao hay thấp hơn mệnh giá và bất kể công ty đang làm ăn có lãi hay không. Cổ phiếu thưởng sẽ làm giảm EPS trailing (pha loãng) nhưng không làm thay đổi P/E, do đó không khiến giá cổ phiếu rẻ hơn (về mặt định giá theo P/E). Tuy nhiên, về mặt tâm lý, cổ phiếu thưởng khiến thị giá giảm, do đó sẽ khiến cổ phiếu có vẻ rẻ hơn. Vì vậy, đối với những công ty kinh doanh có hiệu quả hay tăng trưởng cao, thị giá cao thì trả cổ phiếu thưởng sẽ mang lại lợi ích cho cổ đông. Đó cũng là lý do khiến nhiều công ty niêm yết lớn thực hiện trả cổ phiếu thưởng như CSM, GMD...

Thực tế gần đây, có không ít DN niêm yết tiến hành trả cổ phiếu thưởng trong khi tình hình hoạt động đang có vấn đề, hoặc thị giá cổ phiếu đang thấp hơn mệnh giá. Trong những trường hợp này, thường thì P/E đang ở mức cao do EPS thấp (lợi nhuận thấp) hoặc không thể định giá theo P/E do EPS âm. Trong trường hợp này, theo ông Hoàng Thạch Lân, cổ phiếu thưởng chỉ giúp mang lại cảm giác giá cổ phiếu đang ở mức đáy, điều này có thể dẫn tới hoạt đồng đầu cơ ngắn hạn.