Những doanh nghiệp niêm yết nào đang rót vốn vào mảng năng lượng tái tạo?

Năng lượng sạch/năng lượng tái tạo là lĩnh vực đã và đang được khuyến khích phát triển với rất nhiều chính sách ưu đãi trong dài hạn. Những năm gần đây, không ít doanh nghiệp niêm yết đã mạnh tay rót vốn vào mảng kinh doanh tiềm năng này, điển hình như GEG, HDG hay REE.

Xu hướng mở rộng nguồn phát điện và cơ hội của năng lượng tái tạo

Với tốc độ tăng trưởng thuộc top cao trong khu vực, Việt Nam được đánh giá sẽ đối mặt với sự thiếu hụt nhu cầu điện năng và tiêu thụ điện trong 10 năm tới. Điều này sẽ đẩy mạnh việc phát triển nhanh công suất nguồn phát điện. Theo Báo cáo ngành năng lượng tái tạo Việt Nam (xuất bản tháng 10/2020), VietinBank Securities (CTS) dự báo công suất điện Việt Nam sẽ tăng trưởng trung bình hàng năm 10.5% trong giai đoạn từ 2020 đến 2030. Sản lượng điện thiếu hụt sẽ lên đỉnh vào năm 2023 và giảm dần sau đó khi các nguồn phát lớn đi vào hoạt động.

Riêng năm 2020, CTS điều chỉnh tăng trưởng tiêu thụ điện trong nước xuống mức 2.2%, bởi áp lực bắt nguồn từ sự bùng phát của dịch Covid-19. Kỳ vọng đặt ra là khu vực sản xuất lớn của Việt Nam sẽ tăng trưởng trở lại trong quý 4, khi Việt Nam kiểm soát dịch bệnh thành công và nguồn giai đoạn chuỗi sản xuất từ Trung Quốc được phục hồi.

CTS ước tính từ năm 2020-2030, tăng trưởng nguồn điện mặt trời là 12.8% và đối với điện gió là 34.2%. Xa hơn cho giai đoạn 25 năm tới, công suất điện ngành năng lượng tái tạo (NLTT) dự báo sẽ chuyển từ 12% lên mức 30.8% tổng công suất nguồn phát vào năm 2045.

Trong khi đó, CTS dự báo thủy điện có mức tăng trưởng nhẹ trong thập kỷ tới, và tỷ trọng của mảng này trong hỗn hợp điện sẽ giảm dần xuống còn khoảng 18.1% năm 2030 từ mức ước tính 36.2% vào năm 2020, với sự gia tăng nhanh chóng của các nguồn NLTT.

Dự báo về công suất nguồn phát điện tại Việt Nam giai đoạn 2020-2045. Đvt: MW Nguồn: CTS

Về khía cạnh đầu tư, CTS định giá thị trường NLTT ở mức 714 tỷ USD, trong đó điện mặt trời chiếm 280 tỷ USD còn điện gió chiếm 434 tỷ USD. Đây được coi là sân chơi quy mô lớn với thời gian phát triển dài hơn 25 năm. Tỷ suất IRR cao hơn đối với điện mặt trời và thấp hơn với điện gió. IRR cao nhất điện áp mái dân dụng tới 36%. Lĩnh vực này dự báo sẽ có tốc độ tăng trưởng bình quân gần 20% trong 10 năm tới, gấp hơn 2 lần tốc độ tăng trưởng bình quân ngành điện (khoảng 9%). Nguyên nhân chủ yếu là từ chuyển hướng chiến lược, giảm tỷ trọng nhiệt điện than và tăng sản xuất điện từ mặt trời và gió như đã đề cập phía trên. Dự báo tới năm 2030, tỷ trọng công suất phát từ NLTT sẽ vượt qua điện than.

NLTT kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh, đạt trên 7.3 GW vào cuối năm 2020, và 42.5 GW vào cuối năm 2030, phù hợp với môi trường pháp lý ngày càng hỗ trợ cho ngành cũng như tiềm năng về nguồn năng lượng chưa được khai thác.

Đvt: MW Nguồn: CTS

Những doanh nghiệp niêm yết rót vốn vào mảng NLTT

Nắm bắt xu hướng phát triển năng lượng sạch, một số doanh nghiệp ngành điện đã bổ sung năng lượng tái tạo vào hoạt động kinh doanh của mình. Việc có thêm mảng NLTT sẽ phân tán rủi ro về năng lực sản xuất, nhất là đối với nhóm thủy điện - vốn đang chịu ảnh hưởng bởi tình trạng thủy văn bất lợi những năm gần đây.

Điện Gia Lai (HOSE: GEG) là một trong những doanh nghiệp có nhiều dự án điện mặt trời. GEG đã hoàn thiện dự án điện mặt trời Đức Huệ 2 (tại Long An, công suất 49 MWp, vốn đầu tư 947 tỷ đồng) vào cuối năm 2020. Tới đây, Công ty sẽ tập trung vào các dự án điện gió để kịp tiến độ hoàn thành trước ngày 01/11/2021 nhằm hướng tới biểu giá cố định ưu đãi. Trong đó bao gồm dự án V.P.L giai đoạn 1 (30 MW tại Bến Tre), IA Bang (50 MW, Gia Lai) và Tân Phú Đông (100 MW Tiền Giang).

Định hướng đến 2025, GEG sẽ hoàn thiện tối đa chuỗi giá trị ngành điện trong lĩnh vực năng lượng tái tạo với danh mục đầu tư đa dạng từ thủy điện, điện mặt trời, điện gió và điện rác, điện khí.

GEG là một trong những doanh nghiệp có nhiều dự án điện mặt trời

Đầu tư Xây dựng và Phát triển Trường Thành (HOSE: TTA) là đơn vị chuyên về đầu tư và xây dựng các công trình năng lượng như thuỷ điện, năng lượng mặt trời, năng lượng gió. Trong đó, dự án điện mặt trời Hồ Bầu Ngứ được khởi công xây dựng vào tháng 03/2019, trên địa bàn xã Phước Hải, huyện Ninh Phước và xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam thuộc tỉnh Ninh Thuận. Dự án này có tổng mức đầu tư lên tới 1,457 tỷ đồng. Dự án đã đóng điện, hòa lưới điện quốc gia vào quý 4/2019, với tổng công suất thiết kế là gần 62 MWp, cho sản lượng điện dự kiến là 98 triệu KWh/năm. Đây được coi là công trình quan trọng cho chiến lược phát triển của TTA.

Ngoài ra, TTA còn có những dự án đáng chú ý như dự án điện mặt trời Hồ Núi Một 1 ở Ninh Thuận (hoàn thành vào quý 4/2019, tổng mức đầu tư 1,036 tỷ đồng, công suất thiết kế 50 MWp) hay điện gió Phương Mai 1 ở Bình Định (tổng mức đầu tư 1,576 tỷ đồng, quy mô 30 MWp, dự kiến vận hành vào nửa đầu năm 2021).

Một xu hướng nữa là nhiều doanh nghiệp “trái ngành” (điện năng không phải mảng kinh doanh chính) cũng đã nắm bắt cơ hội với lĩnh vực NLTT. Như với Cơ Điện Lạnh (HOSE: REE) vài năm trở lại đây đã thực hiện hàng loạt thương vụ đầu tư/M&A trong lĩnh vực điện năng.

Theo BCTN 2019, REE trong 5 năm tới có tham vọng trở thành công ty hàng đầu Việt Nam về sản xuất năng lượng tái tạo với mục tiêu vượt mốc 1,000 MW (hiện tại là 515 MW). Trong khi đó, Bộ Công Thương dự kiến đến năm 2025, các dự án điện sử dụng NLTT sẽ đạt 6,290 MW. Như vậy, mục tiêu của REE là có thể chiếm khoảng 16% tỷ trọng điện tái tạo toàn quốc.

REE có khoản đầu tư đầu tiên vào NLTT là dự án Phong điện Thuận Bình (TBW) từ tháng 2/2017, khi mua 25% vốn của TBW. Đơn vị này còn là chủ đầu tư của dự án nhà máy điện gió Phú Lạc, nhà máy điện mặt trời Phú Lạc, nhà máy điện gió Vĩnh Hảo... TBW đã và đang nghiên cứu và triển khai một số dự án năng lượng tái tạo tại các tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, Gia Lai và Đắk Lắk với tổng công suất lắp đặt dự kiến trên 1,000 MW.

Phong điện Thuận Bình ở tỉnh Bình Thuận

Đến đầu năm 2020, REE tiếp tục xúc tiến đầu tư dự án Nhà máy điện gió số 3 tại vị trí V1-3 thuộc bãi bồi ven biển, xã Trường Long Hòa, thị xã Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh. Dự án này do REE làm chủ đầu tư và sở hữu 100% với tổng vốn đầu tư là 2,120 tỷ đồng. Dự án có công suất 48 MW dự kiến sẽ được triển khai thi công trong quý 2 và đóng điện vào tháng 9/2021.

Bên cạnh bất động sản hay xây dựng, Bamboo Capital (HOSE: BCG) còn được nhiều nhà đầu tư biết đến bởi mảng kinh doanh NLTT. Đến hết tháng 9/2020, các dự án năng lượng của BCG vẫn đang được triển khai đúng tiến độ đề ra. Trong đó, dự án trọng điểm mà BCG đang đầu tư là dự án Năng lượng mặt trời Phù Mỹ (330 MWp) đang được gấp rút hoàn thiện giai đoạn 1 (129 MWp) để kịp COD (được cấp chứng nhận vận hành thương mại) trước ngày 31/12/2020. Công ty cũng triển khai song song 80 MWp của giai đoạn 2 và kỳ vọng cũng có thể COD ngay trong năm nay.

Một dự án mà BCG cũng đang “ráng chạy” để kịp COD trong năm 2020 là VNECO Vĩnh Long. Dự án này có tổng công suất 49 MWp với tổng mức đầu tư 37 triệu USD (khoảng 851 tỷ đồng), dự kiến đi vào vận hành sẽ sản xuất ra 84.4 triệu kWh mỗi năm.

Trong khi đó, 2 dự án đã đi vào vận hành là BCG-CME Long An 1 và 2 sản xuất được khoảng 16 triệu kWh điện mỗi tháng. Dự án BCG-CME Long An 2 đã thực hiện việc COD trong tháng 8/2020 và phát điện một phần trong tháng 9 (75MWp trên 100.4 MWp công suất thiết kế), phần công suất còn lại dự kiến sẽ phát điện trong tháng 11/2020.

Ngoài ra, BCG cũng đang triển khai một số dự án điện mặt trời áp mái với công suất nhỏ từ 1-6 MWp mỗi dự án. Tập đoàn dự kiến sẽ đưa vào vận hành 50 MWp điện áp mái trong năm 2020. Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam đánh giá nếu tình hình triển khai các dự án thuận lợi, BCG có thể đưa vào vận hành hơn 400 MWp công suất điện mặt trời trong năm 2020. Các dự án trên nếu COD đúng thời hạn dự báo sẽ đóng góp lợi nhuận đáng kể cho BCG kể từ năm 2022.

Một diễn biến đáng chú ý khác, từ năm 2019, Tập đoàn Hà Đô (HOSE: HDG) đã dần chuyển hướng kinh doanh sang mảng năng lượng tái tạo nhằm đón đầu xu hướng tăng trưởng nhanh của ngành điện Việt Nam. Công ty Chứng khoán VNDirect đánh giá việc tập trung vào phát triển mảng năng lượng sẽ tạo ra nguồn thu nhập ổn định hàng năm và là nền tảng vững chắc giúp HDG tránh những rủi ro thị trường bất động sản có thể suy thoái trong tương lai.

Ban đầu, HDG chỉ đầu tư vào các nhà máy thủy điện nhỏ (công suất thiết kế dưới 30 MW), sau đó dần mở rộng danh mục đầu tư sang các dự án điện gió và điện mặt trời nhằm nắm bắt cơ hội từ các chính sách ưu đãi. Tới cuối tháng 9/2020, HDG đang sở hữu 3 nhà máy thủy điện với tổng công suất 119 MW và 2 nhà máy điện mặt trời với tổng công suất 98 MWp. Ngoài ra, Công ty đang tiến hành đầu tư 3 nhà máy điện khác với tổng công suất 245 MW. Theo ước tính của VNDirect, tổng công suất thiết kế của HDG sẽ đạt 444 MW, lọt top những công ty niêm yết có công suất năng lượng tái tạo lớn nhất vào năm 2021.

Trong dài hạn, HDG vẫn tiếp tục tìm kiếm các cơ hội đầu tư với mục tiêu nâng công suất phát điện lên 1,000 MW. Công ty đang tiến hành nghiên cứu đầu tư 8 nhà máy điện mặt trời và điện gió với tổng công suất khoảng 500 MW.

Công suất các nhà máy điện của HDG. Đvt: MW Nguồn: Báo cáo công ty xuất bản tháng 11/2020 của VNDirect

Các dự án năng lượng của HDG tính tới tháng 9/2020 Nguồn: Báo cáo công ty xuất bản tháng 11/2020 của VNDirect

Có thể thấy danh sách những doanh nghiệp niêm yết chen chân vào mảng NLTT còn kéo dài với những tên tuổi “nổi cộm” khác như Licogi 16 (HOSE: LCG) hay Tập đoàn Sao Mai (HOSE: ASM)… Lĩnh vực năng lượng sạch vẫn đang được ưu tiên phát triển với hàng loạt chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn như ưu đãi thuế TNDN, ưu đãi cho vay tín dụng, miễn tiền thuế đất và thực hiện thu mua điện với giá hấp dẫn hơn các nguồn điện tạo ra từ nhiên liệu hóa thạch.

Duy Na

FILI