Chân dung Kusto Group

Khởi đầu từ mảng khai thác mỏ, dù không phải là thế mạnh nhưng nhờ nguồn vốn có được từ khoáng sản mà Kusto ngày nay trở thành một trong những tập đoàn gốc Đông Âu đầu tư sâu rộng ở thị trường Việt Nam.

Kusto Group hình thành sau khi Liên Xô sụp đổ. Nhà sáng lập Yerkin Tatishev, sinh năm 1976 ở Kazakhstan, khi ấy ngoài 20 tuổi, đã cùng vài người bạn tìm kiếm cơ hội kinh doanh từ mảng khai thác mỏ ở vùng ngoại ô Zhitgara của đất nước, với mục đích hồi sinh các thị trấn công nghiệp đơn lẻ bị tàn phá về kinh tế.

Sau 4 năm hồi sinh các vùng mỏ bị lãng quên và gần như bị phá sản, cùng với sự hỗ trợ từ địa phương, đội ngũ của Yerkin Tatishev đã mang lại khả năng sinh lời cho các khu mỏ và mua lại công ty vào năm 2002.

Mặc dù mảng khai thác mỏ chưa bao giờ là một phần của Kusto Group nhưng với kinh nghiệm khởi nghiệp có được, đã mang đến nguồn vốn ban đầu để Yerkin Tatishev có thể đầu tư, thành lập Kusto Group vào năm 2008 và nay trở thành tập đoàn hoạt động trong nhiều lĩnh vực gồm nông nghiệp, dầu khí, vật liệu xây dựng, bất động sản.

Kusto Group giờ hiện diện ở 12 quốc gia, trong đó có Kazakhstan, Ukraine, Israel, Việt Nam, Georgia, Singapore, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc và Canada; doanh thu hàng năm trên 1 tỷ USD. Năm 2013, Tập đoàn chuyển trụ sở từ Almaty sang Singapore.

Kusto Vietnam (Công ty TNHH Quản lý Đầu tư Kusto Việt Nam) là công ty đầu tư hoạt động từ năm 2005, quản lý các khoản đầu tư của Kusto Group tại Việt Nam. Công ty tập trung vào những doanh nghiệp tăng trưởng nhanh, thừa hưởng những lợi thế từ chuyên môn và cách tiếp cận linh hoạt của công ty.

Kusto Vietnam có trụ sở tại TPHCM. Thông qua đơn vị tại Việt Nam, Kusto thực hiện thành công 10 thương vụ đầu tư với doanh thu tăng trưởng trung bình 30%/năm. Thị giá của danh mục đầu tư hiện tại thể hiện lợi nhuận đầu tư ở mức 3 lần. Việt Nam được xem là một trong những thị trường đầu tư lớn nhất của Kusto.

Ngoài vai trò là người sáng lập và Chủ tịch Kusto Group, ông Yerkin Tatishev còn nằm trong ban lãnh đạo của Kusto Oil and Gas, Kusto Vietnam, Tambour, Chủ tịch Kusto Real Estate Capital Private Ltd. Ông Yerkin Tatishev tốt nghiệp ngành Kinh tế học năm 1999 tại Nga, ngành Luật năm 2002 tại Kazakhstan, lấy bằng thạc sĩ tại Đại học Oxford (Anh) năm 2009.

Trong ngày Doanh nhân thế giới năm 2019, ông Yerkin Tatishev từng chia sẻ về triết lý kinh doanh của mình rằng: “Tinh thần kinh doanh không bắt đầu và kết thúc bằng một ý tưởng kinh doanh tốt. Nó là một tư duy thúc đẩy bạn tìm ra điều tốt hơn. Đó là một phương pháp không ngừng vượt qua các ranh giới và thử nghiệm các quy trình, công nghệ mới để cải thiện cách mọi thứ được thực hiện”.

“Tôi thực sự tin rằng tinh thần kinh doanh là động cơ của sự tiến bộ trên thế giới. Doanh nghiệp phải làm mọi cách có thể để nuôi dưỡng tinh thần đó”. Hình giữa

Kusto Việt Nam

Sau khoảng 5 năm là Giám đốc pháp lý Ngân hàng Caspian, từ năm 2009 đến nay, ông Bolat Duisenov (sinh năm 1981) giữ vai trò Giám đốc Công ty TNHH Quản lý Đầu tư Kusto Việt Nam, TGĐ Tập đoàn Tandem - Kazakhstan. Ông tốt nghiệp thạc sĩ Luật của Trường Đại học Luật Kazakh Humanitarian, Almaty Kazakhstan. Ông từng làm TGĐ Tập đoàn Tandem - Kazakhstan (2005-2008), thành viên sáng lập PilotX, Thành viên HĐQT CTCP Gemadept (GMD) và CTCP FiinGroup.

Kusto Group đầu tư trong các lĩnh vực dầu khí, nông nghiệp, bất động sản, vật liệu xây dựng.

Ở mảng dầu khí, năm 2007, Kusto Group thành lập Tập đoàn KazPetrol, nhằm mục tiêu phát triển các mỏ dầu tại Kyzylorda, Kazakhstan. Hiện nay, KazPetrol đạt sản lượng hàng năm 2.5 triệu thùng dầu.

Năm 2010, Kusto Group thành lập Compass, một bộ phận kinh doanh nhiên liệu hợp tác với KazPetrol. Compass điều hành 14 trạm dịch vụ gồm các cửa hàng bán lẻ, thức ăn nhanh, quán cà phê và tiện nghi giải trí khác nhằm phục vụ cho các tài xế và khách bộ hành ở Kazakhstan và các nước lân cận. Dự kiến đến 2025, Compass mở thêm 35 tổ hợp dịch vụ trên các tuyến đường trọng điểm, mức đầu tư ước khoảng 70 triệu USD.

Lĩnh vực nông nghiệp, Kusto Agro canh tác, sản xuất ngũ cốc, hạt có dầu. Năm 2020, bộ phận nghiên cứu và phát triển KazSeed ra đời để phân tích và trồng các loại hạt không biến đổi gen có năng suất cao. Với quỹ đất trên 23 ngàn héc-ta tại Ukraine, Công ty phục vụ nhu cầu thực phẩm ở châu Âu, Á và Phi.

Cũng trong mảng nông nghiệp, Tập đoàn sở hữu KazBeef, công ty kinh doanh nông sản và sản xuất thịt bò ở Kazakhstan, với 30 ngàn héc-ta đất để trồng lúa mạch, bắp và các loại cây khác để làm thức ăn chăn nuôi cho đàn bò khoảng 12 ngàn con. Sản phẩm được xuất khẩu sang các nước trong khu vực gồm UAE, Trung Á, bang Georgia (Mỹ)…

Ngoài ra, Kusto còn hợp tác với chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh Wendy’s của Mỹ để mở rộng sự hiện diện tại Trung Á. Wendy’s có hơn 6.7 ngàn cửa hàng nhượng quyền trên thế giới.

Đối với mảng vật liệu xây dựng, năm 2014, Kusto mua lại Tambour - một nhà sản xuất sơn và vật liệu xây dựng lớn nhất của Israel được thành lập năm 1936. Kusto cũng mua lại công ty Colorificio Zetagi của Ý, chuyên sản xuất sơn phủ bề mặt gỗ, bê-tông, sơn chống ăn mòn.

Ngoài ra, Kusto còn hợp tác với Eco2 Magnesia - một công ty sản xuất oxit magie từ chất thải ở các mỏ khai thác quặng, có trụ sở tại Canada. Đây được xem là công ty sản xuất oxit magie xanh duy nhất trên thế giới hiện nay, công ty tái tạo hơn 480 ngàn tấn chất thải từ mỏ và giảm phát thải 160 ngàn tấn CO₂ mỗi năm.

Trên website của mình, Kusto Việt Nam giới thiệu danh mục đầu tư gồm các công ty lĩnh vực bất động sản, xây dựng và vật liệu xây dựng, vận tải và logistics, bán lẻ và các ngành hàng tiêu dùng khác. Tại Việt Nam, Kusto hoạt động với nhiều pháp nhân sau:

Công ty TNHH Kusto Managment Việt Nam (KUSTO MC), do ông Bolat Duisenov làm đại diện pháp luật và Tổng Giám đốc, thành lập vào ngày 24/03/2015 với ngành nghề kinh doanh chính là hoạt động tư vấn quản lý.

Công ty TNHH Quản lý Bất động sản Kusto (KPM), do ông Ablakhat Kebirov làm đại diện pháp luật. Công ty thành lập ngày 04/12/2013 với ngành nghề kinh doanh chính là tư vấn, môi giới, đấu giá bất động sản, đấu giá quyền sử dụng đất.

CTCP Kusto Property Holding thành lập ngày 13/09/2017 do 2 cá nhân gồm Ablakhat Kebirov và Murat Utemissov đại diện pháp luật; ngành nghề kinh doanh là hoạt động tư vấn quản lý.

CTCP Kusto Home thành lập ngày 22/12/2017, do 3 cá nhân gồm Ablakhat Kebirov, Murat Utemissov và Sergey Nam đại diện pháp luật; ngành nghề kinh doanh là Kinh doanh bất động sản, quyền sử dụng đất thuộc chủ sở hữu, chủ sử dụng hoặc đi thuê. Ngoài vai trò đại diện pháp luật, ông Ablakhat Kebirov còn làm Giám đốc tài chính, Giám đốc vận hành.

Kusto Home (là thương hiệu phát triển bất động sản đa ngành của Kusto Group) là chủ đầu tư dự án Urban Green vốn 1,000 tỷ đồng; quy mô 2 tòa tháp, 23 tầng, 735 căn hộ tại thành phố Thủ Đức.

CTCP Quản lý Đầu tư Thắng Lợi (Vitory IM JSC) thành lập ngày 29/05/2014, do ông Ablakhat Kebirov làm đại diện pháp luật; ngành nghề kinh doanh hoạt động tư vấn quản lý.

Công ty TNHH MTV Kinh doanh và Đầu tư Thành Công (Success Investment) thành lập ngày 27/02/2014, do ông Ablakhat Kebirov làm đại diện pháp luật; ngành nghề kinh doanh hoạt động tư vấn quản lý.

CTCP Bất động sản Bình Thiên An thành lập ngày 12/12/2005, do 2 cá nhân gồm Ablakhat Kebirov và Murat Utemissov đại diện pháp luật; ngành nghề kinh doanh là xây dựng công trình dân dụng, công nghiệp.

Công ty TNHH Quản lý Đầu tư TNG (TNG Investments), thành lập ngày 06/05/2008 (được chuyển đổi từ Công ty TNHH Quản lý Đầu tư Kusto vào tháng 12/2017), ngành nghề kinh doanh đăng ký là tư vấn, môi giới, đấu giá bất động sản, đấu giá quyền sử dụng đất. Hiện ông Phạm Minh Nhựt làm đại diện pháp luật.

Bên cạnh đó còn có Kustocem Pte.Ltd, một công ty có trụ sở tại Singapore và là cổ đông lớn của CTD.

Kusto Real Estate Capital Private Ltd, thành lập năm 2008 có trụ sở tại Singapore, hiện ông Talgat Turumbayev làm Giám đốc. Ông này còn là thành viên HĐQT không điều hành tại CTD.

CTCP Quản lý Đầu tư An Thịnh, thành lập ngày 03/09/2019, do ông Bolat Duisenov làm đại diện pháp luật, ngành nghề đăng ký kinh doanh là hoạt động tư vấn quản lý.

Coteccons (CTD)

Việt Nam được xem là một trong những thị trường quan trọng nhất của Kusto. Các khoản đầu tư của Công ty tạo ra doanh thu tăng trưởng bình quân mỗi năm lên đến 30%.

Trong đó không thể không nhắc đến khoản đầu tư vào CTCP Xây dựng Coteccons (HOSE: CTD), một trong những doanh nghiệp xây dựng hàng đầu của Việt Nam. Kusto tham gia vào CTD từ năm 2012 với vai trò đối tác chiến lược sau đợt phát hành hơn 10 triệu cp để tăng vốn thêm 500 tỷ đồng.

Sau 8 năm làm đối tác chiến lược của CTD, vào năm 2020, Kusto cùng nhóm cổ đông liên quan yêu cầu triệu tập ĐHĐCĐ bất thường của CTD nhằm yêu cầu nhà sáng lập - Chủ tịch HĐQT đương nhiệm Trần Bá Dương cùng một số thành viên chủ chốt trong ban điều hành CTD từ chức.

Nguyên nhân được công bố từ phía Kusto là họ quan ngại về vấn đề xung đột lợi ích việc CTD sáp nhập 2 công ty xây dựng Unicons và Ricons (đều là công ty liên kết của CTD). Việc sáp nhập Unicons không gặp trắc trở nhưng đến Ricons thì nhóm Kusto không đồng tình. Họ cho rằng phần lớn giá trị của Ricons được kiểm soát bởi một số quản lý cấp cao của CTD. Hai doanh nghiệp cùng ngành nghề, cùng phân khúc thị trường, nếu sáp nhập sẽ không mang lại lợi ích.

Bên cạnh đó, Kusto bày tỏ lo ngại khi một số thành viên ban lãnh đạo CTD đang giữ các chức vụ quản lý quan trọng tại Ricons, bao gồm vị trí chủ tịch và người đại diện pháp luật. Ricons ngoài tư cách nhà thầu phụ còn là đối thủ cạnh tranh trực tiếp của CTD. Kusto đặt câu hỏi về việc lãnh đạo CTD phân bổ lợi ích ra sao giữa CTD và Ricons. Kết quả kinh doanh đi xuống của CTD giai đoạn đó càng khiến Kusto thêm nghi vấn.

Trong khi đó, phía CTD đồng ý sáp nhập bởi họ cho rằng khó đơn phương thực hiện các dự án lớn khi thị trường xây dựng ngày càng cạnh tranh. Nếu sáp nhập sẽ giúp CTD tận dụng đội ngũ nhân sự trình độ cao, mạng lưới doanh nghiệp khách hàng, giúp CTD gia tăng thị phần. Lãnh đạo CTD khi đó cũng cho biết nguồn lực công ty không thể tập trung toàn bộ vào những dự án lớn. Khi thuê các nhà thầu phụ như Ricons, CTD có hợp đồng quy định rõ trách nhiệm pháp lý. Lãnh đạo CTD khi đó - ông Lê Sỹ Công sở hữu Ricons với tỷ lệ ít hơn tại CTD, ông Nguyễn Bá Dương không sở hữu cổ phiếu Ricons nên cáo buộc của Kusto là vô căn cứ.

Ông Nguyễn Bá Dương từng tuyên bố: "Ricons không phải mang ra để soi mói. Chúng tôi không có mục đích sáp nhập để hưởng lợi cá nhân. Tôi không muốn nghe luận điệu lấy tiền của Coteccons bỏ sang công ty khó. Điều này không chấp nhận được”.

Nhiều đồn đoán trong giai đoạn 2018 - 2020 từ các cổ đông nhỏ lẫn lãnh đạo CTD về việc nhóm cổ đông Kusto sẽ thâu tóm CTD. Kết quả là sau ĐHĐCĐ thường niên 2020, nhiều nhân sự chủ chốt trong ban lãnh đại CTD đã từ nhiệm hoặc bị miễn nhiệm, từ Chủ tịch HĐQT, một số Thành viên HĐQT, Tổng Giám đốc, các Phó Tổng giám đốc, Kế toán trưởng. Đầu tháng 10/2020, ông Dương kết thúc 16 năm lãnh đạo CTD, nhường ghế Chủ tịch HĐQT, Trưởng tiểu ban chiến lược, đại diện pháp luật CTD cho ông Bolat Duisenov.

Dự án Đảo Kim Cương, vốn đầu tư 815 tỷ đồng

Chủ đầu tư: Công ty Bình Thiên An thuộc Kusto Home.

Vị trí: Số 1, đường 104-BTT, phường Bình Trưng Tây, quận 2, TPHCM hay còn gọi (Đảo Kim Cương, quận 2).

Loại hình: căn hộ chung cư cao cấp; shophouse; penthouse; duplex; thương mại.

Diện tích: 8 ha.

Mật độ xây dựng: 15%.

Quy mô: 6 tòa tháp (Brilliant, Hawaii, Bora Bora, Canary, Bahamas, Maldives), 1,275 căn hộ chung cư cao cấp.

Giá bán: 2,000 - 2,400 USD/m²

VCM

VCM sở hữu thương hiệu xi măng StarCem, được Kusto Group thành lập năm 2008, là thành viên của HB Group (CTCP Thương mại Đầu tư HB), hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng, xây dựng hạ tầng - công nghiệp - dân dụng, thương mại, logistics, bất động sản… Người đứng đầu HB Group là ông Trịnh Thanh Huy, từng làm Phó Chủ tịch MSN và hiện là Chủ tịch HĐQT CTCP Beton 6, Chủ tịch CTCP Bất động sản Bình Thiên An (BTA) - chủ đầu tư dự án Đảo Kim Cương nói trên.

Tháng 10/2013, nhà máy Clinker Văn Hóa của VCM tại Quảng Bình đi vào hoạt động. Tháng 01/2015, VCM cho ra đời thương hiệu xi măng StarCemt. Năm 2017, Kusto Group bán 100% cổ phần VCM (tương đương 156 triệu USD) cho Công ty TNHH Vật liệu Xây dựng Xi măng SCG Việt Nam - thành viên của SCG. Giá trị doanh nghiệp trong giao dịch này khoảng 440 triệu USD, gồm nợ ròng và chi phí đầu tư cải tiến đối với tài sản mua lại.

Beton 6 (BT6)

CTCP Beton 6 tiền thân là Công trường đúc đà tiền áp Châu Thới thuộc Công ty RMK của Mỹ, năm 1993 đổi tên thành Công ty Bê Tông 620 Châu Thới, năm 2000 thực hiện cổ phần hóa và đổi tên thành CTCP Bê tông 620 Châu Thới, năm 2010 đổi tên thành CTCP Beton 6 như hiện nay.

Beton 6 hoạt động trong lĩnh vực sản xuất cấu kiện bê tông đúc sẵn cung ứng cho các công trình cầu đường và gần như chiếm lĩnh thị trường này ở trước giai đoạn cổ phần hóa (năm 2000). Năm 2008, nhóm cổ đông chiến lược HB Group tham gia vào BT6, tiến hành thay đổi nhân sự cấp cao cùng nhiều hoạt động cải tổ kinh doanh. Tuy nhiên kết quả kinh doanh BT6 càng về sau lại càng đi xuống, đến năm 2020, Công ty buộc mở thủ tục phá sản trước áp lực nợ, hàng loạt nhân công nghỉ việc.

HB Group, như đã đề cập, thuộc doanh nhân trở về từ Đông Âu - ông Trịnh Thanh Huy. Đến nay, ông Huy vẫn là Chủ tịch HĐQT nhưng không điều hành của BT6. Tính đến cuối năm 2021, BT6 lỗ lũy kế 686 tỷ đồng.

Ngoài BT6, ông Huy còn có chân trong HĐQT CTCP Xây dựng Công nghiệp (Descon) cũng đã mở thủ tục phá sản. Thông qua Bất động sản Bình Thiên An, Kusto còn đầu tư vào Vinafco (mã: VFC), nhưng đã thoái vốn vào cuối năm 2016.

Gemadept (GMD)

Dù không phải khoản đầu tư trực tiếp nhưng thông qua tổ chức thành viên Recollection Pte Ltd, Kusto Group từng là cổ đông lớn nhất của Gemadept (HOSE: GMD) khi nắm sở hữu 12.3% vào ngày 07/07/2014.

Thời điểm đó, ông Talgat Turumbayev (quốc tịch Kazakhstan) - Giám đốc Recollection, là Giám đốc của Kusto Real Estate Vietnam và là thành viên HĐQT Kusto Vietnam.

Vào đầu năm 2019, Recollection bắt đầu thoái vốn khỏi Gemadept và không còn là cổ đông lớn từ tháng 03/2019. Hiện ông Talgat Turumbayev là Thành viên HĐQT Kusto Group.

MobiVi

Kusto Vietnam từng đầu tư vào MobiVi và ông Bolat Duisenov là ủy viên HĐQT MobiVi vào năm 2016. Khi đó, MobiVi là 1 trong  10 đơn vị được phép thí điểm cung cấp dịch vụ hỗ trợ thanh toán. Năm 2012, khi MobiVi tham gia mảng thương mại điện tử kết hợp với kinh doanh truyền thống cho ra đời mô hình bán lẻ iCare Benefits, Kusto cũng đã tham gia đầu tư vào mảng này.

Medelab

Phòng khám đa khoa Medelab của Công ty TNHH Medelab Việt Nam thuộc Kusto LabNet Việt Nam có trụ sở chính tại Singapore. Vào tháng 10/2019, ông Trịnh Thanh Huy chuyển nhượng 72% cổ phần Medelab cho CTCP Quản lý đầu tư An Thịnh.

Những dự án tương lai

Vào tháng 08/2022, Chủ tịch Tập đoàn Kusto Yerkin Tatishev cùng Chủ tịch Kusto Việt Nam kiêm Chủ tịch Cottecons đã có buổi làm việc với lãnh đạo các tỉnh Bình Dương, Long An.

Phía Kusto bày tỏ mong muốn hợp tác với tỉnh trong các dự án về hạ tầng giao thông, logistics, khu đô thị, bất động sản, năng lượng tái tạo, vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường tại Bình Dương; tìm hiểu cơ hội phát triển hạ tầng, bất động sản tại Long An.

Thu Minh

FILI