Năm 2009, khi Nguyễn Đức Tài, con trai của 1 người bán hàng rong trên phố, nói rằng ông sẽ tạo ra 1 cuộc cách mạng trên thị trường điện thoại di động Việt Nam, có không ít người đã cười nhạo ý tưởng này.

Nhưng Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động (Mobile World Investment Corp.) của ông giờ đã trở thành chuỗi bán lẻ điện thoại di động hàng đầu Việt Nam. MWG cũng là một trong những cổ phiếu niêm yết lớn nhất trên sàn HOSE với giá trị thị trường vào khoảng 1,7 tỷ USD.

Vì thế, lần này khi ông Tài nói rằng mình sẽ thay đổi ngành thực phẩm của Việt Nam, tuyên bố này đã gây được sự chú ý. "Tương lai của ngành bán lẻ rau củ rất rõ ràng", ông Tài (49 tuổi) nói trong 1 cuộc phỏng vấn với Bloomberg tại TP Hồ Chí Minh. "Câu hỏi không phải là tôi có thành công hay không mà sẽ mất thời gian bao lâu".

Với tham vọng thay thế những chợ cóc truyền thống bằng các cửa hàng rau quả hiện đại, cửa hàng đầu tiên của chuỗi Bách Hóa Xanh được mở ra ở TP Hồ Chí Minh năm 2016, bán rau củ, thịt cá với nhãn mác xuất xứ rõ ràng. Bên cạnh đó cửa hàng còn bán những nhu yếu phẩm hàng ngày như mì tôm và đồ uống. Ở các chợ cóc, thực phẩm thường được bày bán ngoài trời với điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm không phải lúc nào cũng được đảm bảo. Người mua không biết rõ xuất xứ hàng hóa và giá cả cũng không cố định.

Hiện Bách Hóa Xanh đã có 376 cửa hàng ở TP Hồ Chí Minh. Ông Tài cho biết mục tiêu là đến năm 2022 sẽ chiếm được 10% thị phần trên thị trường rau củ quả trị giá 60 tỷ USD. Con số 6 tỷ USD lớn gấp đôi mức doanh thu 3 tỷ USD mà công ty ghi nhận trong năm ngoái.

15 năm trước ông cũng đã đi theo một con đường tương tự. Khi đó làn sóng bùng nổ điện thoại di động trên thế giới đã bỏ qua Việt Nam bởi các thiết bị này quá đắt đỏ. "Ở thời điểm đó, chỉ các giám đốc hoặc người giàu mới có thể mua được điện thoại di động. Sở hữu 1 chiếc điện thoại di động dường như là điều không thể đối với rất nhiều người, vì thế tôi nghĩ rằng mình phải làm gì đó để thay đổi điều này", ông Tài chia sẻ.

Vì thế, năm 2003, ông từ bỏ công việc giám đốc chiến lược tại 1 công ty điện thoại để khởi nghiệp. Ban đầu ông mở 3 cửa hàng tại những con hẻm nhỏ của TP Hồ Chí Minh nhưng chúng đều thất bại chỉ sau một vài tháng bởi địa điểm không phù hợp và không thể có được niềm tin của khách hàng.

Do đó ông thử lại một lần nữa vào năm 2004, cùng với 4 người bạn lập ra Thế giới Di động. Lần này ông chọn những con phố lớn và chỉ bán những thiết bị có xuất xứ rõ ràng.

Hiện Thế giới Di động đã có 1.065 cửa hàng trên toàn quốc và nắm giữ 45% thị phần điện thoại di động ở Việt Nam (tính đến cuối tháng 4 vừa qua). Tại thời điểm cuối năm 2017, trên toàn quốc có hơn 120 triệu thuê bao di động, nhiều hơn cả số dân 94 triệu người. Doanh thu của thị trường này tăng trưởng nhanh chóng cùng với nền kinh tế. "Cơ hội đến rất nhanh và thị trường phát triển nhanh hơn so với những gì tôi tưởng tượng", ông Tài chia sẻ.

Nguyễn Đức Tài lớn lên ở TP Hồ Chí Minh, nơi mẹ ông kiếm sống hàng ngày từ gánh hàng rong bán xôi và bánh cuốn. Những ngày tuổi thơ gian khó khiến ông tự đặt ra mục tiêu cho bản thân là phải nghĩ lớn và làm lớn để có một cuộc sống tốt hơn cha mẹ mình.

Cổ phiếu MWG đã tăng hơn 6 lần kể từ khi niêm yết năm 2014 và luôn nhận được khuyến nghị mua từ giới phân tích. Thế giới Di động cũng là công ty duy nhất của Việt Nam lọt vào top 50 công ty niêm yết tốt nhất châu Á năm 2017 do tạp chí Forbes bình chọn. "Ước mơ của tôi là năm 2022 sẽ đạt doanh thu 10 tỷ USD", ông Tài nói.

Con đường khó khăn của Bách Hóa Xanh

Tất nhiên con đường sẽ không hề bằng phẳng. Bách Hóa Xanh chỉ đóng góp 3% doanh thu của Thế giới Di động trong 4 tháng đầu năm 2018 và các lãnh đạo công ty cũng thừa nhận chuỗi này vẫn còn đang trong giai đoạn "thử nghiệm và mắc nhiều lỗi". Quý I, chuỗi Bách Hóa Xanh có chỉ số lợi nhuận trước thuế, lãi vay và khấu hao (EBITDA) âm 60 tỷ đồng, buộc công ty phải đóng 3 cửa hàng và hoãn khai trương 7 cửa hàng khác. Kế hoạch mở 1.000 cửa hàng mới trong năm nay cũng bị giảm xuống còn 500.

Cổ phiếu MWG sụt giảm mạnh đầu năm 2018 khi nhà đầu tư bi quan về triển vọng của Bách Hóa Xanh

Theo chuyên gia phân tích Nguyễn Đức Hiếu của công ty chứng khoán Rồng Việt, Bách Hóa Xanh vẫn đang trong giai đoạn nhiều rủi ro và không chắc chắn. Đó là 1 ngành không dễ dàng vì đòi hỏi phải có 1 chuỗi cung ứng tốt – điều khó đạt được ở thời điểm hiện tại vì không có nhiều nhà cung cấp đủ lớn để cung cấp thịt và rau tươi. Thị trường thì rất lớn nhưng việc triển khai không hề dễ.

Tuy nhiên những khó khăn này sẽ không làm ông Tài từ bỏ. Chỉ có trong tay hơn 30.000 USD khi bắt đầu kinh doanh, giờ chỉ tính riêng số cổ phần ở Thế giới Di động đã giúp ông có tài sản khoảng 53 triệu USD. Và càng trở nên giàu có thì ông càng ít quan tâm hơn đến tài sản.

Chris Freund, Tổng giám đốc Mekong Capital và là một trong những nhà đầu tư sớm nhất rót tiền vào Thế giới Di động miêu tả ông Tài là 1 doanh nhân "rất giản dị" thường ở chung phòng với 3 người nữa khi đi công tác nước ngoài. Nhưng những chiếc áo phông mà ông hay mặc không phải là thứ thể hiện sự giản dị. "Thật mệt mỏi nếu phải suy nghĩ hôm nay mặc gì. Tôi thà dành thời gian đó để nghĩ về cách phát triển công ty", ông Tài chia sẻ.