Trong giới quản lý tài sản hiện đại, Peter Lynch là một trong những nhân vật vĩ đại nhất. Ông được mệnh danh là một phù thủy ở phố Wall, người đã biến Fidelity Megallan từ một quỹ đầu tư có tài sản khoảng 18 triệu USD lúc ông đảm nhận trở thành quỹ đầu tư khổng lồ quản lý hơn 14 tỷ USD tài sản khi ông rời đi.

Những năm 1990, Fidelity Megallan là một trong những quỹ tương hỗ lớn nhất thế giới với hơn 1 triệu nhà đầu tư. Tỷ suất lợi nhuận trung bình của quỹ trong suốt thời gian Peter Lynch quản lý lên tới 29%/năm, khiến ông trở thành nhà quản lý tài chính số một thế giới.

Dưới đây là 15 chân lý của ông dành cho các nhà đầu tư để quản lý hiệu quả các khoản đầu tư của mình .

1. Đừng đánh giá quá cao kỹ năng và trí khôn của những người chuyên nghiệp. Các nhà quản lý quỹ và các chuyên gia cũng gặp nhiều trở ngại trong quyết định phân bổ vốn của mình.Chẳng hạn, việc quản lý khoản tiền khổng lồ khiến họ chỉ có thể tập trung vào những cổ phiếu lớn với tỷ suất sinh lời ổn định theo thị trường. Điều đó khiến họ thường bỏ qua hoặc không có thời gian để tâm đến những cổ phiếu nhỏ ít được chú ý nhưng lại có khả năng sinh lời vượt trội .

2. Hãy tận dụng những điều bạn biết. Trên thị trường có đến hàng nghìn công ty niêm yết, và nhà đầu tư chỉ nên mua cổ phiếu của những công ty mình hiểu rõ về hoạt động kinh doanh, về sản phẩm, về mức độ ưa thích của khách hàng đối với sản phẩm của công ty đó. Chẳng hạn, một trong những khoản đầu tư thành công nhấn của Peter Lynch là cổ phiếu L’eggs, một công ty sản xuất các loại quần tất. Vợ ông – bà Carolyn – thường xuyên sử dụng sản phẩm của công ty này. Bà cho ông biết tại các siêu thị, sản phẩm của L’eggs luôn được phụ nữ săn đón nhiều nhất.

3. Tìm kiếm những cơ hội chưa ai phát hiện ra hoặc chưa từng được phố Wall xác nhận – những công ty "ngoài tầm kiểm soát". Thông thường, một thời gian dài sau khi doanh nghiệp thực sự phát triển mang lại lợi nhuận và với triển vọng tăng trưởng rõ ràng, phố Wall và các chuyên gia mới bắt đầu chú ý tới. Nhà đầu tư cá nhân có lợi thế trong việc tiếp cận riêng lẻ với một số doanh nghiệp gần gũi với họ (bottom-up). Cổ phiếu L’eggs mà Peter Lynch mua thông qua sự giới thiệu của vợ hóa ra lại trở thành một trong hai sản phẩm tiêu dùng thành công nhất thập kỷ 70.

4. Đầu tư vào các công ty chứ không phải thị trường chứng khoán. Nhà đầu tư nên mua cổ phiếu của một công ty khi thấy mọi người đang đổ xô đi mua sản phẩm của công ty đó, chứ không phải khi người khác cũng chen nhau đi mua cổ phiếu của nó.

5. Phớt lờ những biến động ngắn hạn. Một số người vẫn ảo tưởng rằng họ là "nhà đầu tư dài hạn", nhưng khi một trận đại sụt giá, họ nhanh chóng trở thành những nhà đầu tư ngắn hạn và bán toàn bộ cổ phiếu của mình để cắt lỗ. Hoặc đôi họ bán cổ phiếu khi nó vừa mới bắt đầu tăng giá, để sau đó mua lại với giá cao hơn.

6. Cổ phiếu phổ thông có thể tạo ra lợi nhuận lớn. Xét về dài hạn, thị trường cổ phiếu mang lại tỷ suất lợi nhuận lớn hơn nhiều so với trái phiếu hay các tài sản an toàn khác. Xét riêng tại Việt Nam, thị trường cổ phiếu mang lại lợi nhuận trung bình khoảng 15%/năm, trong khi trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm có lãi suất dao động trong khoảng 4,5 – 5,5%/năm. Một số cổ phiếu riêng lẻ còn có thể làm tốt hơn nhiều so với mức trung bình của thị trường.

7. Cổ phiếu phổ thông cũng có thể đem lại tổn thất lớn. Nếu lựa chọn cổ phiếu theo đám đông hoặc mua cổ phiếu khi chưa có đủ hiểu biết về nó, nhà đầu tư có thể bị thua lỗ nặng nề. Năm 2017, trong khi VN-Index tăng tới 48% thì chỉ có khoảng một nửa cổ phiếu niêm yết trên sàn tăng giá, trong đó có 10% cổ phiếu tăng giá cao hơn mức trung bình.

8. Dự đoán các diễn biến kinh tế vĩ mô là không hiệu quả. Không ai có thể dự đoán trước được việc Trung Quốc sẽ phá giá đồng Nhân Dân Tệ (8/2015), công dân Anh bỏ phiếu đa số đồng thuận rút nước này ra khỏi liên minh châu Âu (6/2016), Donald Trump sẽ trúng cử Tổng thống Mỹ (9/2016) để rồi sau đó rút Mỹ ra khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP. Thậm chí nếu ai đó có thể dự đoán tất cả những sự việc trên, họ cũng không thể biết được nền kinh tế toàn cầu sau đó sẽ diễn biến như thế nào.

9. Dự đoán hướng đi ngắn hạn của thị trường cổ phiếu là vô ích. Mỗi buổi sáng, Ngài Thị Trường gõ cửa nhà bạn và báo cho bạn một mức giá mà ông sẵn sàng trả cho cổ phiếu của bạn. Thế giới chưa từng chứng kiến một nhà đầu tư lớn thành công nhờ việc mua cổ phiếu và bán ra sau đó một vài tuần, thậm chí là một vài tháng.

10. Thu nhập dài hạn từ cổ phiếu có thể dự đoán được tương đối và nó lớn hơn nhiều so với thu nhập dài hạn từ trái phiếu. Bản thân Peter Lynch cũng từng nói "nếu một sản phẩm được ưa thích ở thị trấn này, nó cũng có thể bán được ở thị trấn khác". Câu này chưa hẳn đúng hoàn toàn, tuy nhiên nhà đầu tư với năng lực đánh giá của một người bình thường cũng có thể nhận ra sản phẩm của công ty có đang được ưa thích không và ban lãnh đạo của công ty có đủ năng lực đạo đức hay không.

11. Theo đuổi một công ty mà bạn nắm cổ phiếu cũng giống như chơi một ván bài poker. Trong trò poker, sau mỗi lá bài được lật bạn sẽ biết được xác suất chiến thắng của mình là bao nhiêu và xác xuất thất bại của đối thủ là bao nhiêu. Vấn đề sau đó là bạn có tiếp tục theo đuổi ván bài hay không. Đầu tư cũng vậy, qua mỗi năm bạn sẽ biết được doanh nghiệp mà mình đang nắm giữ cổ phiếu có hoạt động tốt không. Và bạn có nên tiếp tục nắm giữ cổ phiếu của nó không.

12. Cổ phiếu phổ thông dành cho mọi người nhưng không phải là cho mọi giai đoạn của cuộc sống con người. Nếu bạn còn trẻ và có thể đầu tư trong vài chục năm nữa, tài sản tốt nhất đề đầu tư là cổ phiếu. Ngược lại, nếu bạn đã có cuộc sống ổn định, con cái đã thành đạt và không thực sự cần nhiều tiền, bạn nên đầu tư vào trái phiếu và các tài sản an toàn.

13. Một người bình thường biết đến các công ty và các sản phẩm địa phương hấp dẫn sớm hơn các chuyên gia rất nhiều. Nếu ngay tại khu vực của bạn có một công ty vừa mới khởi nghiệp trong một lĩnh vực mà bạn thấy rõ tiềm năng, đồng thời ban lãnh đạo cũng là người có đạo đức và trình độ mà bạn đã biết, thì đương nhiên đó là một khoản đầu tư tuyệt vời. Phải rất lâu sau các chuyên gia tài chính mới biết về việc này. Chắc chắn khi đó họ sẽ tìm đến bạn để xin lời khuyên.

14. Nhà đầu tư cá nhân sở hữu lợi thế cơ bản để đầu tư thành công. Lợi thế đó, như Benjamin Graham đã nói, là có thể nắm giữ cổ phiếu của những công ty nhỏ, hoặc công ty ở nhiều lĩnh vực khác nhau, hoặc công ty có thanh khoản thấp, trong một khoảng thời gian dài.

15. Trong thị trường cổ phiếu, một cổ phiếu sinh lời bằng mười cổ phiếu không sinh lời. Trong đầu tư cổ phiếu, sự thua lỗ bị giới hạn trong số tiền bạn bỏ ra. Nhưng nếu cổ phiếu sinh lời thì lợi nhuận thu được là không giới hạn. Thực tế, chỉ cần 6 trên 10 cổ phiếu bạn nắm giữ sinh lời trong dài hạn, thành tích của bạn đã ngang ngửa với những nhà đầu tư lỗi lạc nhất.

Lịch sử chứng minh rằng các nhà đầu tư cá nhân hoàn toàn có thể đạt được một tỷ lệ sinh lời đáng ngưỡng mộ, trong dài hạn. Điều duy nhất bạn cần có đó là một chiến lược lựa chọn cổ phiếu độc lập, tỉnh táo và kiên định.