Vụ vỡ nợ trái phiếu mới nhất mà nạn nhân là 1 tập đoàn công nghiệp nằm ở trung tâm của "cơn bão" nợ của Trung Quốc đang làm dấy lên nỗi lo ngại về nhóm các doanh nghiệp tư nhân ẩn chứa quá nhiều rủi ro tài chính. Xiwang, tập đoàn có trụ sở ở tỉnh Sơn Đông, đã không thể thanh toán đúng hạn cho một lô trái phiếu vốn đã quá hạn và đang chật vật tìm cách tái cấp vốn, tránh lún sâu hơn vào rắc rối.

Công ty nào vỡ nợ?

Xiwang Group là một công ty xử lý dầu ngô và thép được thành lập năm 1986, có gốc gác là 1 doanh nghiệp nhỏ xuất thân từ 1 ngôi làng nghèo khó. Tuy nhiên trải qua hơn 30 năm, công ty đã phát triển thành 1 tập đoàn tư nhân hùng mạnh ở địa phương, lấn sân sang các lĩnh vực khác như logistics, bất động sản và thương mại. Đặt trụ sở ở huyện Zouping của tỉnh Sơn Đông, tập đoàn sở hữu 3 công ty đã niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán: Xiwang Foodstuffs Co., Xiwang Special Steel Co. và Xiwang Property Holdings Co.

Tính đến cuối tháng 6 vừa qua, tập đoàn có tổng tài sản khoảng 49,8 tỷ nhân dân tệ (tương đương 7,1 tỷ USD) và tổng nợ vào khoảng 30,7 tỷ nhân dân tệ. Trong đó 9,9 tỷ nhân dân tệ là nợ quá hạn, bao gồm cả khoản vừa bị vỡ nợ. Công ty không có nợ ở nước ngoài.

Theo website công ty, Xiwang đang sử dụng hơn 16.000 lao động.

Điều gì đang xảy ra?

Xiwang Group không thể thanh toán số trái phiếu trị giá 1 tỷ nhân dân tệ đáo hạn vào thứ 4 tuần trước. Thực ra số trái phiếu này đáo hạn vào ngày 24/10, nhưng các trái chủ đã đồng ý cho công ty thêm 1 tháng nữa để hoàn trả cả gốc và lãi. Hồi tháng 10, Xiwang cũng đã hủy bỏ vụ bán số trái phiếu trị giá 450 tỷ nhân dân tệ.

Tệ hơn nữa, Chủ tịch Wang Yong – người cũng là bí thư đảng ủy ở địa phương, đã sử dụng 617,3 triệu cổ phiếu mà ông sở hữu tại Xiwang làm tài sản cầm cố của 1 công ty đầu tư ở Zouping.

Vụ việc ở Xiwang làm dấy lên nỗi lo ngại về các công ty tư nhân ở Sơn Đông, tỉnh từ trước đến nay vẫn nổi tiếng về việc sử dụng mạng lưới tài sản cầm cố chồng chéo, đồng nghĩa nếu 1 công ty gặp rắc rối thì rất có thể sẽ tạo ra hiệu ứng lây lan.

Các nhà đầu tư cũng bán tháo trái phiếu niêm yết bằng USD do các công ty ở gần đó phát hành, ví dụ như trái phiếu của nhà sản xuất nhôm China Hongqiao hay công ty phân phối thực phẩm Shandong Sanxing, đẩy giá trái phiếu xuống mức thấp kỷ lục. Trong 1 động thái nhằm trấn an các chủ nợ, China Hongqiao cho biết họ không có ý định giúp Xiwang và không hề có quan hệ làm ăn với công ty này.

Khủng hoảng ở Xiwang cũng ảnh hưởng đến trái phiếu USD được phát hành bởi các công ty khác ở tỉnh Sơn Đông, ví dụ như Shandong Yuhuang Chemical Co., Shandong Sanxing Group Co. và Shandong Ruyi Technology Group Co.

Vì sao vụ này lại gây nhiều chú ý?

Có thể nói Xiwang chính là ví dụ tiêu biểu cho những hệ lụy mà tình trạng các doanh nghiệp tư nhân của Trung Quốc mở rộng quá nhanh và đi vay mượn quá liều lĩnh trong vài năm gần đây. Mạng lưới phức tạp mà các khoản bảo lãnh chéo giữa các công ty ở Sơn Đông thêu dệt nên khiến tỉnh này trở thành mục tiêu hàng đầu trong chiến dịch cắt giảm nợ mà Bắc Kinh đang theo đuổi.

Và trong năm nay thị trường trái phiếu nội địa của Trung Quốc đang trên đà vỡ nợ kỷ lục. Kể từ đầu năm đến nay tổng cộng đã có 113,9 tỷ nhân dân tệ trái phiếu không được thanh toán đúng hạn, trong đó có 53 vụ vỡ nợ trái phiếu của công ty tư nhân và 82 vụ của công ty đã niêm yết.

Sơn Đông "đóng góp" khá nhiều trong số này. Theo báo cáo tháng 10 của S&P Global Ratings, tỉnh này có tỷ lệ vỡ nợ cao nhất trong 6 tháng đầu năm 2019.

Golden Credit Rating International đã hạ mức xếp hạng tín nhiệm của Xiwang Group từ mức BB xuống mức C, sau khi hạ từ mức A+ xuống BB hồi tháng trước.

Các nhà đầu tư đang chờ xem liệu Xiwang Group có thể tuân theo 1 kế hoạch tái cấu trúc nợ trong ngắn hạn hay không. Kế hoạch này có thể bao gồm nhiều lựa chọn, từ đảo nợ, xóa nợ cho đến đổi nợ lấy cổ phần, theo Shen Chen, 1 lãnh đạo của quỹ đầu tư Shanghai Maoliang Investment Management LLP.

Nhà đầu tư cũng theo dõi sát sao các công ty khác ở Sơn Đông để có thể phát hiện ra những dấu hiệu bất ổn càng sớm càng tốt.

Cách đây ít ngày, Trung Quốc cũng đối mặt vụ vỡ nợ doanh nghiệp nhà nước lớn nhất trong 20 năm. Nhiều khả năng Tewoo Group - tập đoàn có trụ sở tại Thiên Tân hoạt động trong một số ngành bao gồm cơ sở hạ tầng, logistics, khai khoáng, ô tô và cảng biển - sẽ vỡ nợ trên số trái phiếu niêm yết bằng USD trị giá 300 triệu USD đáo hạn vào ngày 16/12 tới.

Bắc Kinh đang ngày càng cứng rắn hơn trong chuyện giải cứu các SOE ốm yếu, chưa nói đến các doanh nghiệp tư nhân, trong bối cảnh nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vừa có quý tăng trưởng thấp nhất trong 3 thập kỷ.

Tham khảo Bloomberg