Tất tay vào chứng khoán, nhà đầu tư Mỹ đẩy dư nợ margin lên mức kỷ lục

Bruce Burnworth từng sống trong cảnh túng quẫn trước khi khoản đầu tư tại Tesla giúp ông trở thành triệu phú.

Ông Burnworth gia nhập vào “câu lạc bộ” người Mỹ dư dả nhờ tất tay vào đà tăng mạnh của thị trường chứng khoán Mỹ trong năm 2020. S&P 500 đã vọt 66% kể từ đáy tháng 3/2020, trong khi hàng tá cổ phiếu riêng lẻ khác như Tesla tăng còn mạnh hơn thế.

Bruce Burnworth

Lóa mắt trước đà tăng trên thị trường, một số nhà đầu tư bị cuốn vào đà mua đuổi thông qua các chiến lược rủi ro cao, như đặt tất cả trứng vào 1 giỏ, giao dịch quyền chọn và các quỹ ETF có sử dụng đòn bẩy. Những người khác thì sử dụng nợ ký quỹ (margin) để mua thêm cổ phiếu, qua đó đẩy dư nợ margin lên mức kỷ lục lần đầu tiên trong hơn 2 năm qua.

Burnworth – một kỹ sư xây dựng ở Neveda đã gần tuổi nghỉ hưu – đang sử dụng tất cả chiến lược trên. Năm ngoái, ông đã bỏ 23,000 USD mua quyền chọn cổ phiếu Tesla và đến nay ông đã lãi gần 2 triệu USD. Đà tăng giá của cổ phiếu Tesla đã cho phép ông vay thêm nợ để thực hiện chuyển quyền chọn mua thành cổ phiếu Tesla.

Ông cho biết đã giúp cháu gái mua một ngôi nhà và một chiếc Tesla thể thao đa dụng cho thành viên khác trong gia đình.

“Trước đó, tôi chẳng khá như bây giờ. Tôi đã có nhiều hơn những gì tôi muốn cho tuổi nghỉ hưu”, ông Burnworth cho biết. Trước đó, ông cũng đã bán ngôi nhà của bản thân và sử dụng một phần tiền để mua thêm quyền chọn Tesla.

Thị trường chứng khoán Mỹ sắp khép lại năm tăng nóng nhất trong nhiều năm qua. Một số cổ phiếu mang lại cả gia tài cho nhà đầu tư bao gồm Tesla (tăng 691% trong năm nay), công ty pin năng lượng Plug Power (tăng hơn 1,000%). Cổ phiếu Zoom Video Communications vọt 451%, trong khi hàng loạt cổ phiếu công nghệ sinh học cũng bứt phá, trong đó công ty sản xuất vắc-xin Covid-19 Moderna nhảy vọt 532%.

“Thị trường chứng khoán đang trong giai đoạn hưng phấn tại thời điểm này”, James Angel, Giảng viên tài chính tại Đại học Georgetown, nhận định. “Nhiều người suy diễn từ những gì diễn ra gần đây và nói ‘Wow, thị trường đã tăng mạnh và tôi nghĩ sẽ còn tăng thêm’. Chúng tôi đã chứng kiến điều này trước đây và cái kết không tốt đẹp cho lắm”.

Trong tuần cuối cùng của năm 2020, nhà đầu tư lại nhận thêm thông tin tốt từ Nhà Trắng, khi Tổng thống Trump vừa ký thông qua gói cứu trợ 900 tỷ USD, từ đó kích hoạt dòng vốn cứu trợ tới tay người dân và doanh nghiệp Mỹ.

Các chỉ báo về tâm lý hưng phấn trên thị trường chứng khoán vừa phát đi tín hiệu cảnh báo trong tháng trước. Cho tới tháng 11/2020, dư nợ margin tăng lên mức kỷ lục 722.1 tỷ USD, theo Cơ quan Điều tiết Ngành Tài chính (FIRA), vượt kỷ lục trước đó là 668.9 tỷ USD trong tháng 5/2018. Cột mốc này báo hiệu điềm chẳng lành cho thị trường chứng khoán – dư nợ margin kỷ lục thường diễn ra trước giai đoạn biến động cực kỳ mạnh như đã từng chứng kiến trong năm 2000 và 2008.

Khi vay nợ margin, nhà đầu tư dùng chính cổ phiếu trong danh mục để thế chấp để vay nợ từ các công ty môi giới và sử dụng tiền vay để đầu tư thêm. Họ có thể rơi vào cảnh rắc rối nếu giá trị cổ phiếu thế chấp rơi xuống dưới một ngưỡng nhất định, châm ngòi cho tình trạng bán giải chấp (margin call). Sau đó họ có hai lựa chọn: Bỏ thêm tiền vào tài khoản hay bán các cổ phiếu dùng để thế chấp cho khoản vay.

Nhiều nhà đầu tư cũng sử dụng nợ margin để giao dịch hợp đồng quyền chọn – các hợp đồng cho họ quyền mua/bán cổ phiếu ở 1 mức giá cụ thể vào một ngày nào đó trong tương lai. Giao dịch quyền chọn bùng nổ trong năm nay khi binh đoàn đầu tư nhỏ lẻ ồ ạt gia nhập thị trường chứng khoán. Khối lượng hợp đồng quyền chọn giao dịch trong năm nay đã đạt tới mức kỷ lục. Trung bình mỗi ngày có khoảng 29 triệu hợp đồng được “sang tay” trong năm nay, tăng vọt 48% so với năm 2019, theo dữ liệu từ Options Clearing Corp.

Các trader có thể sử dụng quyền chọn để phòng hộ cho các vị thế trong danh mục trước khả năng sụt giảm trên thị trường hoặc thực hiện các canh bạc theo một chiều. Sử dụng một số chiến lược rủi ro cao hơn, các trader cũng có thể rơi vào cảnh thua lỗ.

Bruce Burnworth sở hữu một chiếc Tesla. Ông cũng mua thêm một chiếc cho một thành viên cho gia đình. Nguồn: WSJ

Mary Roberts thực hiện khoản đầu tư lớn trong năm 2019, sử dụng một phần tiền mặt dư ra và phần tiền còn lại từ tài khoản hưu trí của công việc trước đó để mua cổ phiếu Tesla. Giống như ông Burnworth, danh mục đầu tư của bà cũng tăng mạnh trong năm nay khi hãng xe điện này bay cao. Từ đó, dẫn dắt bà tới giao dịch quyền chọn có sử dụng margin.

“Việc sở hữu cổ phiếu Tesla cho phép tôi làm tất cả những điều này. Đây là một cú đổi đời thật sự”, bà Roberts (53 tuổi) ở Vancouver cho biết. Roberts và chồng đang điều hành một doanh nghiệp phân phối hóa chất – vốn đang gặp nhiều khó khăn vì cuộc chiến thương mại với Trung Quốc của ông Trump. Danh mục đầu tư của hai vợ chồng giờ đã có trị giá lên tới 7 con số, trong đó 2/3 là cổ phiếu Tesla, bà Roberts cho biết.

Bà không nghĩ sẽ sớm có thêm 1 năm tăng mạnh như năm 2020. Thế nhưng, bà cũng không định bán cổ phiếu Tesla và sẵn sàng vay margin để đầu tư thêm. “Đây là những gì giới giàu có làm”, bà Roberts cho biết.

Dĩ nhiên, nhà đầu tư nhỏ lẻ từng bị “bỏng tay” trước đó vì đặt cược quá trớn. Hàng loạt nhà đầu tư mất tiền trong năm nay vì những canh bạc bị phản tác dụng, bao gồm thời điểm giá dầu rơi xuống mức âm và cổ phiếu Eastman Kodak biến động như “tàu lượn siêu tốc”.

Với Joe Phoenix, cú sụp diễn ra trong năm 2018. Ông đã đặt cược nhiều vào các sản phẩm ETF đặt cược đi ngược với chỉ số đo lường trạng thái biến động CBOE (VIX) và có lãi hơn 1 triệu USD. Các sản phẩm này khuếch đại diễn biến hàng ngày gấp 3 lần. Và canh bạc đó còn rủi ro hơn khi ông ấy sử dụng margin.

Tuy nhiên, cú tăng vọt về mức độ biến động trong tháng 2/2018 đã thổi bay phần lớn khoản lãi của ông và tổng giá trị danh mục chỉ còn trị giá vài trăm ngàn USD. Phoenix cho biết thương vụ thua lỗ đó khiến ông rung sợ và rời khỏi thị trường vào cuối năm đó. Ông bắt đầu giao dịch trở lại vào giữa năm 2019 sau khi tự hứa với bản thân rằng sẽ không bao giờ liều lĩnh như thế nữa.

Dù vậy, ông vẫn giao dịch các ETF có đòn bẩy. Những sản phẩm này hút 14.3 tỷ USD trong 11 tháng đầu năm 2020 (mức hút vốn mạnh nhất kể từ năm 2008) từ những nhà đầu tư bị cuốn vào triển vọng tăng gấp 2, gấp 3 lần so với chỉ số S&P 500, Nasdaq 100 và các chỉ số khác. Tuy nhiên, đây là con dao hai lưỡi, trong ngày tồi tệ nhất của năm 2020, chứng chỉ quỹ này rớt tới 15%.

Ông Phoenix nói thêm các sản phẩm này giúp ông tận dụng tất cả lợi ích của nợ margin mà không cần phải quá lo ngại về tình trạng bị bán giải chấp (marin call) hoặc trả lãi.

“Năm nay, tôi đã làm rất tốt về khía cạnh kiểm soát cảm xúc và có thể buông bỏ những khoản đầu tư thất bại”, ông Phoenix cho biết. Nhà đầu tư này nói thêm danh mục của ông đã tăng hơn 12% kể từ khi bắt đầu giao dịch trở lại. “Nếu có thể đạt tỷ suất sinh lời cao hơn 8%, tôi đã làm khá tốt”.

Vũ Hạo (Theo WSJ)

FILI